الحمدُ للهِ رَبّ العالمین والصّلاةُ والسّلامُ علی رسولِهِ الأمین محمّدٍ و عَلی آلِهِ وَ صَحبِهِ أجمعین
لازم است شخص مسلمان هنگام ورود به محل قضای حاجت، آدابی را مدّ نظر داشته باشد که در ذیل، برخی از آنها، ذکر میشود:
1- پنهان شدن ( در وقت قضای حاجت): اصل، آن است که شخص در توالت، قضای حاجت کند اما اگر مسافر یا چادرنشین باشد لازم است جهت قضای حاجت به اندازهای دور شود که کسی وی را نبیند؛ زیرا پیامبر – صلّی الله علیه و سلم- چنین میکردند.
2- چیزی را با خود حمل نکند که نام خداوند بر آن، نوشته شده است: زیرا این عمل با بزرگداشت و تعظیم خداوند، منافات دارد اما اگر در جیبش باشد یا به صورت زنجیر و گردنبندی باشد که درآوردنِ آن، دشوار است یا قرآنی است که داخل کیف، قرار دارد و بیرون گذشتن یا در دست قرار دادن آن، غیر ممکن است بنابر ضرورت میتواند به هنگام قضای حاجت، آن را با خود، حمل کند.
3- خواندن اذکار پیش از قضای حاجت: کسی که قصد قضای حاجت میکند بهتر آن است اذکار روایت شده و منقول را بخواند؛ مانند گفتن «بسم الله» به هنگام ورود؛ زیرا پیامبر – صلّی الله علیه و سلم- میفرماید: « سِتْرُ مَا بَينَ الْجِنِّ وَعَوْرَاتِ بَني آدَمَ إذَا دَخَلَ أَحَدُهُمْ الْخَلَاءَ أنْ يَقُولَ: بِسْمِ اللهِ» [ آلبانی، الصّحیح الجامع]؛ « پرده و مانعِ میان اجنّه و انسانها به هنگام قضای حاجت، گفتن بسم الله است». همچنین میتواند در وقت پا گذاشتن در توالت یا بالا و پایین کشیدن لباسش بگوید: « اللَّهُمَّ إنِّي أعُوذُ بِكَ مِنْ الْخُبُثِ و الْخَبَائِثِ» [ بخاری و مسلم]؛ « پروردگارا به تو پناه میبرم از شرّ اجنّه مرد و زن».
4- مقدّم کردن پای چپ به هنگام ورود به توالت و پای راست به هنگام خروج: هرچند دلیل ویژهای
وجود ندارد که بیان کند پیامبر – صلّی الله علیه و سلّم- به هنگام ورود به توالت، پای چپ و هنگام خروج، پای راستشان را مقدّم کرده باشند اما امام شوکانی به طور کلّی، آن را مورد بحث، قرار داده و مستحب دانسته است ( السّیل الجرار، 1/64).
۵- رو یا پشت به قبله نکردن به هنگام نشستن برای قضای حاجت: زیرا پیامبر -علیه الصلاة السلام - از آن، نهی فرموده است؛ در صحیحین از سیدنا ابو ایوب انصاری- رضی الله عنه- روایت شده که می فرماید: پیامبر-صلی الله علیه وسلم-فرمودند:« إذَا أَتَيْتُمْ الغَائِطَ فَلَا تَسْتَقْبِلُوا الْقِبْلةَ وَلا تَسْتَدْبِرُوهَا، وَلكِنْ شَرِّقُوا أو غَرِّبُوا»؛ «هرگاه خواستید قضای حاجت کنید رو به قبله یا پشت به آن ننشینید بلکه به سمت شرق یا غرب، رو کنید».
۶- خودداری از سخن گفتن مگر برای ضرورت.
۷- اجتناب از قضای حاجت در مسیر عبور و مرور، سایه درختان و مکان‌های عمومی: ابو هریرة- رضی الله عنه- می فرماید:« پیامبر- صلی الله علیه وسلم- فرمودند:«از دو گروه لعنت کننده، خود را در امان دارید، عرض کردند: اینان چه کسانی هستند؟ فرمودند: قضای حاجت در راه مردم و سایه هایی که در آن مینشینند» [ مسلم و ابو داود]
۸-اجتناب از ادرار کردن در مکانی که شخص در آن خود را می شوید به ویژه جایی که آب در آن،
جمع گردد؛ مانند تشت،وان و... زیرا پیامبر- صلی الله علیه وسلم- فرمودند:« لَا يَبُولَنَّ أَحَدُكُمْ فِي مُسْتَحَمِّهِ»؛ « هیچ کدام از شما در محل استحمامش، ادرار نکند».
۹- خودداری از ادرار کردن در آب: چه آب راکد باشد مانند برکه، حوض و... وچه آب جاری ؛ زیرا پیامبر -صلی الله علیه و سلم-از ادرار کردن در آب جاری، نهی کرده اند.
۱٠- انتخاب مکان صافی که خاک آن سست باشد برای ادرار کردن: زیرا دفع ادرار در مکان سفت و سخت، احتمال نجس شدن لباس و بدن را زیاد می کند. سیدنا ابو موسی اشعری- رضی الله عنه- روایت می کند که پیامبر -صلی الله علیه و سلم- در مکانی صاف و نرم قضای حاجت کردند.
۱۱- اجتناب از ادرار کردن در سوراخ زمین و درخت، درز سنگ و... : زیرا قتاده از عبدالله بن سرجس- رضی الله عنه- روایت میکند که فرمود:« نَهَى رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أنْ يُبَالَ في الْجُحْرِ » [ابو داود، نسایی و احمد] :« پیامبر -صلی الله علیه و سلم- از ادرار کردن در سوراخ، نهی کردند». از قتاده پرسیدند: دلیل این نهی، چیست؟ فرمود: زیرا جنّیان در این سوراخها زندگی می کنند. بدون شک، دلیل دیگر آن است که شاید جاندارانی در این، سوراخها زندگی کنند و آسیب ببینند و به شخص نیز آسیب برسانند.
12- پس از اتمام قضای حاجت بگوید « غُفْرَانَكَ »: از ام المؤمنین عایشه- رضی الله عنها- روایت شده که فرمودند: « هر گاه پیامبر –صلی الله علیه وسلم- از قضای حاجت، فارغ می شد، می فرمود:« پروردگارا از تو، طلب آمرزش می کنم!».
وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على أشرف المرسلين سيدنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين