ئەمەنیشانەیەكی دیار وگرنگی ناسینەوەی مەنهەجی ئەهـلی سووننەت و جەماعەتە و روكنێكیشە لە روكنە سەرەكییەكانی پابەندبوون بە قورئان و سووننەتەوە.
راڤەوانی عەقیدەی طه‌حاوی دەفەرموێ (فەرموودەیەكی ئاحاد ئەگەر ئوممەت قبووڵی كردبوو، بەوەی بەسەحیحیان دانابوو كاریان پێكردبوو حەتمەن (زانیاری دڵنیا -العلم الیقیـن-) دەگەێنێت، ئەمەش لای جمهوری زانایان و شەرعناسان رێسایە، چونكە فەرموودەی ئاحاد جۆرێكە لە (موتەواتر) زانایانی سەلەف لەسەر وەرگرتن و كاركردن بەفەرموودەی ئاحاد راجوێ نەبوون.. بۆ نموونە ئەم فەرموودەیە كە لەریزی فەرموودەی (ئاحاد)دایە كە سەیدنا عومەر خوالێ ی رازی بێت گـێڕاوێتییەوە كە پێغەمبەری خوا صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فەرموویەتی: (إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ) واتە: هەموو كارو كردەوەیەك بەپـێی نیازو مەبەستەكەیەتی، یان ئەو فەرموودەی لای ئەبو هورەیرە خوالێ ی رازی بێت كە دەفەرموێ: (لَاتُنْكَحُ الْمَرْاَةُ عَلـَى عَمَّتِهَا وَلَا عَلَى خَالَتِهَا) واتە: ئافرەت سەر بە هەوێ شوو ناكات بەسەر پوورییدا چ خۆشكی باوكی بێت چ خۆشكی دایكی، یان: (يَحْرُمُ مِنْ الرَّضَاعَةِ مَا يَحْرُمُ مِنْ النَّسَبِ) واتە: كەسانێك بە شیر خواردن لێك حەرام دەبن هەروەكو كە بە كەسایەتی نەسەبیان لێك حەرامن، ئەمانە وەكو ئەو ریوایەتەن كە كابرایەك هات بۆ مزگەوتی قیبا‌و و بیـنی لە نوێژدان (روویان لە مزگەوتی ئەقسای قودس بوو) هاواری لێكردن كە قیبلە گۆڕاوە بۆ كەعبە ئیـتر هەموویان هەر لە نوێژەكەدا بەرەو كەعبە وەرچەرخان.
پێغەمبەری خوا صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ یەك یەك نـێرراوی خۆی دەنارد، نامەی خۆی لەگەڵ یەك كەسدا دەنارد، كەسیش لە نامە بۆ نـێرراوان نەیدەووت مادام بەیەك كەسدا ناردوێتی قبوڵمان نییە! خوای گەورە دەفەرموێ : (هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ) التوبة/٣٣ واتە: ئەوە خوای گەورەیە كە پێغەمبەرەكەی خۆی بە رێنمایی و پەیامی حەقەوە ناردووە تابەسەر هەموو دین و دیدێكی تردا زاڵی كات.. حەتمەن دەبێ خوای پەروەردگار بەڵگەو روون كردنەوەكانی كە فەرمانی بە خەڵكی داوە وەری بگرن، دەبێ هەر بەسەلامەتی بمێنن، تا حوججە بن لەسەر خەڵكی بەهانەیان نەمێنێت.
شێخی ئەلبانی رحمەالله دەفەرموێ: (ئەوانەی كە دەڵێن فەرموودەی (ئاحاد) باوەڕی پێ دانا مەزرێت، كەچـی لە هەمان كاتدا دەڵێن : بەڵام ئەحكامی شەرعی پێ دا دەمەزرێت ، واتە لەباسەكانی عەقیدەدا بەڵگە نییە، بەڵكو بۆ بەڵگەی ئەحكام شیاوە! ئەوانە بەم رەفتارە جیاوازی دەخەنە نێوان عەقیدە و ئەحكامەوە.. ئایا ئەم جیاوازی خستنەی نێوانیان بەڵگەی لەسەرە؟ دەقێكی قورئان یان سووننەتی لەسەرە؟ نا.. هەزار جاریش نا.. چونكە هەروا بە گشتی هاتووە، عەقیدە و ئەحكامی وەكو یەك گرتۆتەو و وەرگرتن و كارپێكردنیشی فەرزە، گومانی تێدا نییە كە ئەمیش وا لەبازنەی (أَمْرًا)ی ئەو ئایەتەدا كە دەفەموێ:(وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِـيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ) الاحزاب/٣٦ واتە: نە بۆ موسوڵمانێكی نـێرینەو نە بۆ موسوڵمانێكی مێینە جائيز نییە ئەگەر خواو پێغەمبەری خوا صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حوكمێكیان دەركرد ئەوان خۆیان لەوەرگرتن وجێ بەجێ كردنیدا سەرپشك كەن.
ئەمەش لە ریزی ئەو (أمراً)ە نەدایە كە ملكەچـی پێغەمبەری خوای صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تێدا فەرزە و گوێڕایەڵی نەكردنی تێیدا حەرام و گوناحە حەزەریشە بۆ موسوڵمانان كە هەر كاتێك بۆ لای خواو پێغەمبەری خوا صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بانگ بكرێن دەڵێن بە سەرچاو... واگوێمان لێبوو، گوێڕایەڵین، ملكەچین.. ئەمانە بەڵگەن لەسەر فەرزێـتی ملكەچـی دەربڕین بۆ خوای گەورە و گوێڕایەڵی پێغەمبەرەكەی صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لەعەقیدە و ئەحكامدا ئەمە جـێ بەجـێ كردنی فەرمانە كەی خوای گەورەیە كە دەفەرموێ: (وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ) واتە : ئەوەی كە پێغەمبەری خوا صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بۆتان دەهێنێت و پێتان دەفەرموێت وەری گرن و رایپەڕێنن.. خۆ ئاشكرایە (ما) كە لەفزی گشتیە و گشتگیری هەموو شتێكە.. ئەم ئایەتانە بەڵگەی ئەو زانایانەن كە فەرموودەی ئاحادیان پێ قبوڵ بووە چ لە عەقیدەدا چ لە ئەحكامدا ، ئیمامی شافیعی رحمەالله ئەمەی بە جوانی روون كردۆتەوە كە بەقوڵی لێی تێگەیشتووە.. ئەو كەسانەی كە دەڵێن فەرموودەی ئاحاد بەڵگەیە تەنها بۆ ئەحكام نەك عەقیدە ، بەڵگەیان چییە؟ كە دەشبینن ئایەتەكان فەرمانی گشتین و عەقیدە و ئەحكام وەكو یەك دەگرنەوە، تایبەت كردنیان بە ئەحكامەوە هیچ بەڵگەیەكی لەسەر نییە و ناهەقییە، كەوابوو ئەو بەهانەی كردوویانە بە بەڵگەی خۆیان بۆ ئەم هەڵاوێردو جیاكردنەوەیە بەهانەی شەرعی نییەو هەرچی ئەحكامێكیشی لەسەر بنیات نرابێت باتڵە.
هەروەها دەفەرموێ (بەراستی جیاكردنەوەی عەقیدە و ئەحكام لەفەرزێـتی وەرگرتـنی فەرموودەی ئەحكامدا فەلسەفەیەكی دەرەكییە و كەوتۆتە ناو ئیسلامەوە، سەلەفی ئەم ئوممەتە نەیانزانیووە و هەرچوار ئیمامە بەرێزە ناسراوەكەش قبوڵیان نەبووە كە زۆرینەی موسوڵمانی سەرزەمین شوێن كەوتووی مەزهەبەكانیانن.
ئەم كتێبیەی شێخی ئەلبانی (حدیث الاحاد) نامیلكەیەكی زۆر بەنرخ و گرنگەو خوێندنیشی زەروورییە، چونكە بەڵگەی زۆری بۆ رەتكردنەوەی ئەو راو بۆچوونە هەڵەیە هەیەكە گوایە فەرموودەی ئاحاد ناشێت بكرێتە بەڵگە لەعەقیدەدا!!.
سەرچاوەی تر(كتاب أخبار الاحاد)لەسەحیحی بوخاریدا هەروەها (الرسالة)ی ئیمامی شافیعی (باب خبر الواحد وحجتە).
ئەمەش بەڵگەیەكی بەهـێزەكە زۆرینەی فەرموودەكانی سەحیحی بوخاری موسلیم فەرموودەی ئاحادن و ئوممەتیش هەر لەو سەردەمەوە تا ئێستا قبووڵیان بووە و كەس لە ئەهلی عیلم قسەی لەسەر نەكردووە.