١- سه‌موره خوالێى ڕازى بێت له پێغه‌مبه‌رى
خواوه صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
ده‌گێڕێته‌وه فه‌رمووى: (الْبَسُوا مِنْ
ثِيَابِكُمُ الْبَيَاضَ فَإِنَّهَا خَيْرُ ثِيَابِكُمْ وَكَفِّنُوا فِيهَا
مَوْتَاكُمْ)[1]
واتە: پۆشاكى سپى بپۆشن پاكترو جوانتره،سپیش بكه‌نه كفنى مردووه‌كانتان .
له گێڕانه‌وه‌یه‌كى تردا هاتووه (عَلَيْكُمْ بِالْبَيَاضِ مِنَ الثِّيَابِ فَلْيَلْبَسْهَا
أَحْيَاؤُكُمْ، وَكَفِّنُوا فِيهَا مَوْتَاكُمْ، فَإِنَّهَا مِنْ خَيْرِ
ثِيَابِكُمْ)قوماشى سپى بكه‌نه پۆشاكتان با زیندووتان بیپۆشێت و ببێته
كفنى مردووه‌كانتان، سپى باشترین پۆشاكتانه .
ئیمامی شه‌و‌كانى
بەرەحمەت بێت له شیكارى ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌دا
ده‌فه‌رمووێ:(جوانى و پاكێتیه‌كه‌ى دیاره) چونكه هه‌رشتێكى به‌ركه‌وێت پێوه‌ى دیار
ده‌بێت و ده‌شۆرێت پیسى بێت یان پیسایی بۆیه پاك وجوانه. فه‌رمانه‌كه‌ش لێره‌دا
بۆ فه‌رزبوونى پۆشینى سپى نییه ،چونكه سه‌لمێنراوه زۆر له یاوه‌ران غه‌یرى سپیشیان پۆشیوه و پێغه‌مبه‌رى خواش صَلَّی
اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بڕیارى بۆ له سه‌رداون .
٢- سه‌عد خوالێى ڕازى بێت ده‌فه‌رموێ(رَأَيْتُ بِشِمَالِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ وَيَمِينِهِ رَجُلَيْنِ عَلَيْهِمَا ثِيَابٌ بِيضٌ يَوْمَ أُحُدٍ مَا
رَأَيْتُهُمَا قَبْلُ وَلَا بَعْدُ)[2]..
ڕۆژى ئوحود له‌لاى چه‌پ و ڕاستى پێغه‌مبه‌رى خواوه صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دووپیاوم بینى به‌رگى سپیان له‌به‌ردابوو ،هه‌رئه‌وجاره‌شم دیتن نه‌له‌وه‌پێش دیتبومن نه‌له‌وه‌ودواش دیتمنه‌وه ...
٣- ئه‌بو زه‌ر خوالێى رازى بێ ده‌فه‌رموێ: (أَتَيْتُ النَّبِىَّ صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ نَائِمٌ
عَلَيْهِ ثَوْبٌ أَبْيَضُ)[3] واتە: هاتمه خزمه‌ت پێغه‌مبه‌رى خوا صَلَّی اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دیتم پۆشاكێكى سپى له‌به‌ردایه‌و خه‌وتووه .
* غه‌یرى سپیش ڕێدراوه
:
١- به‌راء خوا لێى ڕازى بێت ده‌فه‌رموێ (كَانَ النَّبِىُّ صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرْبُوعًا،
وَقَدْ رَأَيْتُهُ فِى حُلَّةٍ حَمْرَاءَ مَا رَأَيْتُ شَيْئًا أَحْسَنَ مِنْهُ)[4]
واتە: پێغه‌مبه‌رى خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ چوارشانه بوو،جارێك بینیم
عه‌بایه‌كى سورى له‌به‌ردابوو له‌وچاكترم نه‌دیبوو )
٢- خاتوو عائیشه خوالێى ڕازى بێت ده‌گێڕێته‌وه
(خَرَجَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ وَعَلَيْهِ مِرْطٌ مُرَحَّلٌ
مِنْ شَعْرٍ أَسْوَدَ) [5]
پێغه‌مبه‌رى خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ته‌شریفى برده ده‌ره‌وه كه
پۆشاكێكى به‌سه‌ر به‌رگى دا دابوو له مووى ڕه‌ش دروست كرابوو ....
٣- قه‌تاده ده‌فه‌رموێ (قُلْتُ لأَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَيُّ اللِّبَاسِ
كَانَ أَحَبَّ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ؟ قَالَ: الْحِبَرَةُ)[6]
واتە: له ئه‌نه‌سمان پرسى چ جۆره پۆشاكێك لاى پێغه‌مبه‌رى خوا صَلَّی اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ په‌سه‌ند بوو حه‌زى لێده‌كرد؟ فه‌رمووى حیبه‌ره كه عه‌باى یه‌مه‌نى
بوو له‌كه‌تان یان لۆكه دروست ده‌كراو نه‌خش و خه‌تى تێدا ده‌كرا .
٤-ئەبو رمثه ( أَبِي رِمْثَةَ )خوالێى ڕازى
بێت ده‌فه‌رموێ: (رأيتُ رسولَ الله صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَخطُبُ
وَعَلَيْهِ بُرْدَانِ أَخضَرَانِ)[7]
واتە: پێغه‌مبه‌رى خوام صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بینى كه وتارى ده‌دا دوو عه‌باى سه‌وزى به شانه‌وه بوو .
خواى گه‌وره كه‌باسى پۆشاكى سوندوسى به‌هه‌شتیانى
فه‌رمووه، فه‌رموویه‌تى كه پۆشاكێكى سه‌وزه: (عَالِيَهُمْ
ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ)[8]
نوسینی : مامۆستا کرێکار
[1] نه‌سائی (٤/٣٤و ٨/٢٠٥)ئیبنو ماجة (٣٥٦٧)،ئه‌حمه‌د
(٥/و١٢/٢٠)سه‌حیحه.
[4] بوخارى (٥٨٤٨)، وه‌هه‌روه‌كو ئه‌ویش له جابره‌وه
خوالێى ڕازى بێت هاتووه كه لاى ترمزى (٢٨١١).
[5] موسلیم (٢٠١٨)،ترمذي
(٢٨١٣)،ئه‌بووداود(٤٠٢).
[6] بوخارى (٥٨١٢)،موسلیم (٢٠١٨).
[7] ترمذي ،ئه‌بوداوود
،نه‌سائی ،ئه‌حمه‌د ،و سه‌حیحه (صحیح فقه السنه ٣/٩)
[8] سورەتی
الإنسان/ ئایەتی٢١