امام ابو عبدالرحمن احمد بن شعیب بن علی نسائی، در سال 214یا 215 هجری در شهر نسا از توابع خراسان متولد گردید، او ابتدا در شهر خود قرآن کریم را حفظ نمود ومبادی علوم شرعی را بر مشایخ آنجا فرا گرفت، وهنوز به سن پانزده سالگی نرسیده بود که برای کسب علم حدیث به سرزمین‌های حجاز، عراق، شام، ومصر سفر کرد، واز علما وپیشوایان بزرگ آنجا اخذ حدیث نمود.
ودر علم حدیث وروایت سرآمد عصر خود گردید.
امام دارقطنی می‌گوید: ایشان فقیه‌ترین مشایخ مصر درزمان خود، وداناترین شان به حدیث وعلم رجال بود.
شیوخ امام:
1-امام ابو داود سیستانی
2-امام ابو عیسی ترمذی
3-ابراهیم بن یعقوب جوزجانی
4- اسحاق بن راهویه
5-اسحاق بن ابراهیم
6-حارث بن مسکین
7-علی بن خشرم
8-علی بن حجر
9-قتیبه بن سعید
10-محمد بن بشار
شاگردان:
امام نسائی محدث وامام عصر خود بود، وافراد بیشماری از وی کسب دانش نموده‌اند، که برخی از آن‌ها را ذکر می‌نماییم:
1-امام ابو القاسم طبرانی
2-امام ابو جعفر طحاوی
3-ابراهیم بن محمد بن سنان
4-ابوبکر احمد بن اسحاق ابن سنی
5-ابو بشر دولابی
6-ابو جعفراحمد بن محمد نحاس نحوی
7-ابو علی نیشاپوری
8-حسن بن خضر اسیوطی
9-محمد بن معاویه اندلسی
10-محمد بن هارون بن شعیب.
تألیفات:
امام نسائی کتاب‌های گرانبهای را از خود بجای گذاشته است که مهمترین آن‌ها «المجتبی» یا «سنن (صغری) نسائی» می‌باشد.
کتاب‌های دیگر امام:
1-سنن کبری
2-خصائص امیر المومنین علی
3-کتاب الکنی
4-ضعفاء والمتروکین
5-فضائل الصحابه
6-مناسک الحج.
سنن نسائی:
امام نسایی هنگامی که از تألیف کتاب «السنن الکبری» فراغت یافت، آن را به امیر شهر رمله اهداء نمود، امیر پرسید: آیا تمام آنچه در این کتاب وجود دارد صحیح می‌باشد؟ امام گفت: درآن صحیح وحسن وآنچه که به این دو نزیک است وجود دارد.امیر افزود: احادیث صحیح را از غیر صحیح برایم مشخص کن. آنگاه امام نسایی کتاب «السنن الصغری» را تألیف نمود وآن را «المجتبی» نامید.
امام نسایی در انتخاب احادیث این کتاب بسیار دقت نموده، وبا کنجکاوی واحتیاط شدید نوشته است.تا جایی که عده‌ای از علما معتقدند که رتبه‌ی سنن نسایی بعد از صحیحین می‌باشد، چون که آحادیث ضعیف، خیلی کم در آن یافت می‌شود.تقریبا حدود ده حدیث از طرف ابن جوزی مورد انتقاد قرار گرفته، که امام سیوطی آن‌ها را پاسخ داده است.
محدث ناصر الدین آلبانی نیز کتاب نسایی را به دو بخش صحیح وضعیف تقسیم نموده است.
شرح سنن نسایی:
هرچند بر کتاب سنن امام نسایی مانند سایر کتاب‌های سنن شرح مفصل نوشته نشده، ولی می‌توانیم برخی از شروح آن را ذکر نماییم:
1-زهر الربی علی المجتبی تألیف امام جلال الدین سیوطی
2-تعلیقات وشرح سندی، تألیف علامه ابوالحسن محمد بن عبد الهادی سندی (متوفای: 1138هـ)
3-تعلیقات السلفیه تآلیف شیخ مشایخ ما علامه عطا الله فوجیانی (متوفای: هـ)
وفات:
امام نسائی در سن 88 یا 89 سالگی در سال 303 هجری در مکه در گذشت، اما امام ذهبی می‌گوید: درست این است که در رمله (فسطین) وفات نموده است.