دوره مقایسه سیستم سیاسی اسلام و دموکراسی تحت عنوان بیروهوش سیاسیمان ، سمیناری 5 جلسه‌ای است که توسط جناب ماموستا کریکار سال 2011 در پالتاک ارائه شده که به سفارش بنیاد حفظ و نشر آثار ماموستا کریکار به زبان فارسی ترجمه گردیده است.

اگر بپذیریم که دموکراسی در عمل به معنای رقابت سیاسی گروه های سازمان یافته به منظور تصرف قدرت سیاسی و ادارۀ کشور برحسب برنامه و فکر هرکدام از گروهها باشد، در آن صورت احزاب سیاسی و انتخابات،کانون و هستۀ اصلی زندگی دموکراتیک را تشکیل می دهند.

:محور اول، تعریف حزببه مجموعه ای از افراد گفته می شود، که از طریق دموکراسی و به شیوۀ مسالمت آمیز، می خواهند به قدرت برسند تا برنامۀ خود را اجرا کنند.

محور دوم: تفاوت های احزاب سیاسی با گروه های فشار و کودتا

اول آنکه احزاب سیاسی دارای سازمان رسمی و نهادینه اند، اما گروه های فشار فاقد آنند.دوم اینکه احزاب سیاسی آشکارا و رسمی به دنبال احراز قدرت سیاسی اند، در حالی که گروه های فشار به دنبال اعمال فشار بر قدرت سیاسی و هدایت آن در جهت خواسته های خود هستند.

در رابطه با تفاوت احزاب سیاسی با کودتا می توان گفت: احزاب سیاسی از راه مسالمت آمیز می خواهند به قدرت برسند اما در کودتا از راه نظامی و خشونت آمیز این کار صورت می گیرد.

محور سوم:طبقه بندی احزاب سیاسی

مهم ترین ملاک برای طبقه بندی احزاب سیاسی، ملاک ایدئولوژی است که براساس آن احزاب بر روی طیفی از راست افراطی تا چپ افراطی دسته بندی می شوند.مفاهیم چپ و راست به دو موضوع اساسی اشاره دارند:

1. دخالت یا عدم دخالت دولت در زندگی اقتصادی از حیث حفظ یا تامین عدالت اجتماعی

2. نوع ساختار قدرت و نظام سیاسی برحسب نظام سیاسی دموکراتیک یا اقتدار طلب.

از این رو احزاب سیاسی به چهار دستۀ اصلی تقسیم می شوند:

1.احزاب سیاسی راست دموکراتیک؛ مثل احزاب لیبرال و محافظه کار و دموکرات مسیحی

2.احزاب سیاسی چپ دموکراتیک؛ مثل احزاب سوسیال دموکرات و کارگری

3.احزاب راست اقتدار طلب؛ مثل احزاب فاشیست و ناسیونالیست

4.احزاب چپ اقتدار طلب؛ مثل احزاب کمونیست

محور چهارم: انواع نظام های حزبی

1.نظام های تک حزبی: نظام غیر رقابتی است که در آن حزب مسلط، انحصار فعالیت های سیاسی را به خوداختصاص می دهد. ( آلمان نازی و کمونیست شوروی)

2.نظام های دو حزبی:در این نظام، به طور عمده دو حزب به پارلمان راه می یابند و اکثریت آراء را به خوداختصاص می دهند. (کشورهای انگلوساکسون)

3.نظام های چند حزبی: نظامی که در آن بیش از دو حزب فعالیت دارند، که در بعضی اشکال، بیش از 22حزب و گاه فقط سه حزب در صحنه حضور دارند. (ایتالیا)

محور پنچم : تاریخچه شکل گیری جنبش اعتراضی علیه دستگاه کلیسا و پادشاه:

در طول 322 سال گذشته، روشنفکران اروپا همراه با مردم علیه قدرت و نفوذ حکام و کلیسا مقابله کردند.ابتدا وکلا  از طریق پادشاهان قدرت و نفوذ کلیسا را محدود و بدین ترتیب سکولاریسم رقم خورد.بعد از آن نیز حاکمیت از پادشاهان اخذ و به مردم واگذار شد و دموکراسی شکل گرفت.

محور ششم: پایه های دموکراسی

1. سروری وحاکمیت از آن مردم است.

2. مرجع قانون گذاری خواست و اراده مردم می باشد.

3. یکسانی همه در مقابل قانون.

4.تفکیک قوای سه گانه (مقننه،مجریه و قضاییه)

 محور هفتم: نظرات جان لاک و ژان ژاک روسو و مونتسکیو درباره آزادی و حاکمیت و...

نظریۀ قرارداد اجتماعی در سده های هفدهم و هجدهم در اروپا تکوین یافت. این سه نظریه پرداز به دنبال منشأ تأسیس دولت بودند. مسائل مورد توجه این سه اندیشمند، طبیعت بشر، وضع طبیعی، قرارداد اجتماعی،رابطه مردم و دولت و قدرت بود و اینکه چه اتفاقی افتاد که مردم از وضع طبیعی که در آن زندگی می کردند به زندگی اجتماعی سوق پیدا کردند.

قرارداد اجتماعی سازشی است نانوشته میان اعضای یک جامعه بنابر خواست همگانی برای آنکه در روابط خود زیر حاکمیت دولت با مسئولیت متقابل عمل کنند و بر مبنای همین قرارداد ضمنی است که دولت پدید میآید.

نظریات سه اندیشمند در مورد طبیعت بشر

هابز: انسان از طریق شناخت عقلی به این نتیجه رسید که آزادی خود را بدهد تا در مقابل امنیت داشته باشد.

انسان ← شرور (گرگ) ← آزادی کامل

لاک: (حکومت بر اساس رضایت) انسان خویی نیکو دارد← (مثل کاغذ سفیدی است که جامعه برروی آن مینوسید) انسان ها در وضع طبیعی نسبت به هم نوعی علاقه و محبت طبیعی داشته اند.

روسو: خلاصه نتایج وضع طبیعی روسو:

1.وضع طبیعی در اصل وضع صلح و سعادت بود.

2. دو عامل رشد جمعیت و نهاد مالکیت سعادت انسان را در وضع طبیعی نابود کرد.

3. بعد از آن این دو عامل سعادت وضع طبیعی را از بین بردند انسان در واقع وضع طبیعی هابز تنزل یافت.و انسان به یک جانور مکار انحطاط یافت. نیاز به صیانت نفس، مردم را وادار کرد به هم آیند و با توسل بهقرارداد اجتماعی انجمنی تشکیل دادند که با همه نیرو و توان اجتماعی از شخص و مالکیت هر انجمنی دفاع نمایند.

ادامه دارد...