الحمدُ للهِ رَبّ العالمین والصّلاةُ والسّلامُ علی رسولِهِ الأمین محمّدٍ و عَلی آلِهِ وَ صَحبِهِ أجمعین

نکات مربوط به غسل

الف-­ وضو گرفتن پس از غسل، ضرورتی ندارد: هرکس به شیوه صحیح و مشروع، غسل بگیرد نیازی به گرفتن وضو ندارد اگرچه پیش از غسل هم وضو نگرفته باشد؛ زیرا طهارت ناشی از غسل، جایگزین وضو می­شود. أم المؤمنین عایشه – رضی الله عنها- روایت می­کند: « كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ  لاَ يَتَوَضَّأُ بَعْدَ الْغُسْلِ » [ ترمذی: 107؛ نسائی: 1/137]؛ « پیامبر – صلّی الله علیه و سلّم- پس از غسل، وضو نمی­گرفت».

ب-­ جمع شدن اسباب غسل: اگر به دو سبب، غسل بر شخص، واجب گردد؛ مانند مردی که غسل جنابت و غسل جمعه بر او، لازم آید یا زنی که پیش از انجام غسل جنابت، دچار حیض شود، امام نووی و ابن قدامه مقدسی درباره چنین شرایطی می­فرمایند: جمهور فقها بر آنند که اگر شخص، هر دو را نیّت کند و سپس غسل نماید، کافی است.

من نیز معتقدم مادام­که شخص، نیّت غسل هردو را کرده باشد هردو غسل از او، ساقط می­شود.

ج- اگر زنی پیش از غسل جنابت، دچار حیض شود: صحیحترین قول فقها، آن است که لازم نیست پیش از سپری شدن حیض، غسل جنابت بگیرد بلکه باید منتظر اتمام حیض بماند و هر دو را در یک غسل، جمع نماید به این شرط که نیّتِ هر دو را داشته باشد. امام احمد قایل به این دیدگاه است.

د- غسل زن و شوهر به طور همزمان: جایز است که زن و مرد همزمان در یک مکان، غسل کنند؛ مثلا هردو وارد یک حوض یا وان شوند یا زیر یک دوش بروند و غسل بگیرند و این، خود دلالت دارد بر

اینکه می­توانند آبی که دیگری در غسل، به کار گرفته را دوباره استفاده کنند.

ه-­ غسل گرفتن در معرض دید دیگران، حرام است: شرط غسل، برهنه­بودن است به شرطی که کسی او را نبیند؛ یعنی باید ( حدّاقل) چیزی مانند پرده به دور خود بکشد؛ زیرا ام المؤمنین میمونه – رضی الله عنها- می­فرماید: « وَضَعْتُ لِلنَّبِيِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ  مَاءً لِلْغُسْلِ وَسَتَرْتُهُ» [ بخاری:266]؛ « مقداری آب برای غسل کردن پیامبر – صلّی الله علیه و سلّم- گذاشتم ( و برای پنهان شدنشان) پرده­ای وصل کردم».

و-­ اگر وضوی شخص در اثنای غسل، باطل شود: هرگاه وضوی شخص پیش از اتمام غسل، باطل شود به آن، اهمیّتی ندهد و غسلش را کامل کند؛ زیرا باطل شدن وضو، مانع غسل نیست. اما بر اساس دیدگاه جمهور فقها، لازم است ( پس از غسل) وضو بگیرد. ابن قدامه و ابن المنذر، این دیدگاه را بهتر دانسته­اند [ المغنی:1/290؛ الأوسط:2/112].

نکاتی مربوط به جنابت

الف- شخص جنب می­تواند غسلش را به تأخیر بیاندازد: لازم نیست به محض جنابت، شخص غسل بگیرد. انس بن مالک – رضی الله عنه- می­فرماید: « أَنَّ نَبِيَّ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَطُوفُ عَلَى نِسَائِهِ فِي اللَّيْلَةِ الْوَاحِدَةِ وَلَهُ يَوْمَئِذٍ تِسْعُ نِسْوَةٍ» [ بخاری: 284؛ مسلم:309]؛ « پیامبر – صلّی الله علیه و سلم- گاه در یک شب نزد همه همسرانش می­رفت و او در آن هنگام، نُه زن داشت».

بنابراین جنُب ماندن شخص مسلمان، اشکالی ندارد مگر اینکه باعث به تأخیر افتادن نماز شود که در این صورت، حکم ویژه خود را دارد.

ب-­ جنُب می­تواند پیش از غسل بخوابد: ام المؤمنین عایشه –رضی الله عنها- می­فرماید: « إِذَا أَرَادَ أَنْ يَنَامَ وَهْوَ جُنُبٌ، غَسَلَ فَرْجَهُ، وَتَوَضَّأَ لِلصَّلاَةِ» [ مسلم:305]؛ « هرگاه پیامبر – صلّی الله علیه و سلّم- می­خواست پیش از جنابت بخوابد ابتدا عورتش را می­شست و وضویی همچون وضوی نماز می­گرفت».

ج-­ جنب می­تواند قرآن بخواند: پیشتر در بحث وضو به این مسأله، پرداخته شد و من در خلاصه حکم

گفتم: برای لمس و حمل قرآن، عدم جنابت شرط است اما وضو، شرط نیست. زنان هم در حیض و نفاس می­توانند قرآن بخوانند به شرطی­که آن را لمس نکنند ( جنب نیز در همین حکم است) والله أعلم.

د-­ جنب و حائض می­توانند در مسجد بمانند: این مسأله یکی از مسائلی است که اختلاف دامنه­داری در مورد آن، وجود دارد و هرگروه، دلایلی برای دیدگاه خود، بیان کرده­اند. جمهور فقها و در صدر آنان، ائمه چهارگانه مذاهب بر آنند که جنُب، حائض و زائو ( زنی که زایمان کرده) حق ندارند در مسجد، توقف کنند اما دلایل گروه مقابلشان، محکمتر است؛ بنابراین معتقدم این افراد می­توانند در مسجد حضور یابند والله أعلم.

وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على أشرف المرسلين سيدنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين