حه‌مزه به‌رزنجی
(دە) ئامۆژگاری بۆ خۆپاراستن لە نەخۆشییە درمەكان
نوسینی: عبدالرزاق بن عبدالمحسن البدر
وەرگێڕانی: حەمزە بەرزنجی
بسم الله الرحمن الرحيم
پێشەكی
هەموو حەمدو ستایشێك بۆ خوای گەورەیە, وەڵامی هەموو پێگیراوێك دەداتەوە كاتێ لێی دەپاڕێتەوە, وە بە فریای داماوو لێقەوماوە دەچێت كاتێ بانگی لێ دەكات, ناڕەحەتی لا دەبات و خەم و ناخۆشییەكان دەڕەوێنێتەوە, دڵەكان زیندوو نابنەوە بە غەیری زیكری ئەو, هیچ شتێك ڕوو نادات بەبێ ئیزنی ئەو, كەسیش ڕزگاری نابێت لە هیچ ناڕەحەتییەك تەنها بە بەزەیی ئەو نەبێت, هیچ شتێك پارێزراو نابێت بە پارێزگاری ئەو نەبێت, كەس بە ئومێدی خۆی ناگات تەنها بە ئاسانكاری ئەو نەبێت, كەس ناگات بە بەختەوەری تەنها بە گوێڕایەڵی ئەو نەبێت.
شایەتی ئەدەم كە هیچ پەرستراوێك نییە بە هەق جگە لە (الله), تەنهایەو هیچ هاوبەشێكی نییە, پەروەردگاری جیهانیان و پەرستراوی یەكەمین و دواهەمییان و هەڵسوڕێنەری ئاسمانەكان و زەوییەكانە.
وە شایەتی ئەدەم كە محمد بەندەو نێردراوی ئەوە, بە كیتابێكی ڕۆشن و ڕێگایەكی ڕاستەوە نێردراوە, صەڵات و سەلام لەسەر خۆی و خانەوادەو هاوەڵانی سەراپا.
صلّی الله وسلم علیه, وعلی آ‌له وصحبه أجمعین.
پاشان:
ئەمە چەند ئامۆژگارییەكی بەسوودە كە لێرەدا دەیخەمە ڕوو بە بۆنەی ترسی خەڵكییەوە لەم چەند ڕۆژانەدا لەو درم و نەخۆشییەی ناسراوە بە (كۆرونا).
لە خوای گەورە داواكارم هەموو ناڕەحەتی و بەڵایەك هەڵبگرێت لەسەر خۆمان و موسڵمانان لەهەر كوێیەكدان, وە نەخۆشی و ئازارمان لەسەر لاببات, وە هەموومان بپارێزێت بەوەی بەندە صاڵحەكانی خۆی پێ دەپارێزێت, هەر ئەو سەرپەرشتیارو توانادارە بەسەر ئەمەدا:
1- ئەوەی پێش دابەزینی بەڵاو تاقی كردنەوە دەوترێت:
عن عثمانَ بنِ عفَّانَ (رضي الله عنه) قال: سَمِعْتُ رسولَ اللَّهِ(صلى الله عليه وسلم) يقولُ: (( مَنْ قالَ: (بِسْمِ اللَّهِ الذي لا يَـضُرُّ مع اسْمِهِ شَيءٌ في الأرضِ ولا في السَّماءِ وهُوَ السَّميعُ العَليمُ) ثلاثَ مَرَّاتٍ لمْ تُصِبْـهُ فَجْأَةُ بلاءٍ حَتَّى يُصْبِحَ، ومَنْ قالها حِينَ يُصْبِحُ ثلاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تُصِبـهُ فَجْأَةُ بلاءٍ حَتَّى يُمْسِيَ)). رواه أبو داود وغيره.
واتە: هەركەسێك سێ جار بڵێت: (بِسْمِ اللَّهِ الذي لا يَـضُرُّ مع اسْمِهِ شَيءٌ في الأرضِ ولا في السَّماءِ وهُوَ السَّميعُ العَليمُ) واتە: (خۆم پەنا ئەدەم) بە ناوی ئەو خوایەی لەگەڵا ناوی ئەودا هیچ شتێك زیانی پێ ناگات (یان زیان ناگەیەنێ) نە لە زەوی و نە لە ئاسماندا ئەو خوایە بیسەرە بە ووتەی بەندەكانی و زانایە بە كرداریان.
ئەوا هیچ بەڵایەكی لە ناكاوی تووش نابێت هەتا بەیانی لێ دەبێتەوە, وە هەركەسێكیش بەیانیان سێ جار بیڵێت هیچ بەڵایەكی لە ناكاوی تووش نابێت هەتا ئێوارەی لێ دەبێتەوە.
2- زۆر ووتنی (لَا إِلَهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ):
خوای گەورە دەفەرموێت: [ ؤذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَي فِي الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ , فَاسْتَجَبْنَا لَهُ ؤنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ ؤكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ]. الَانبيا‌ء:88
واتە: وە(باسی) زەننون (یونس(علیه السلام) بكە كە پیغەمبەری خەلكی نەینەوا بوو) كاتی رۆشت بە تورەیی (گەلەكەی بەجێ هێشت) وای دەزانی ئیمە تەنگانەی بەسەردا ناهێنین, جا لە تاریكیەكاندا (تاریكی شەو و دەریا و ناوسكی نەهەنگ) هاواری كرد (ئەی خوایە) بەراستی هیچ پەرستراوێك نییە بە هەق جگە لە تۆ, پاكی و بێ نوقسانی بۆ تۆیە بیگومان من لە ستەمكاران بووم, ئێمەش نزاو هاواری ئەومان گیراكرد و لەو غەم و خەفەتە رزگارمان كرد هەرواش ئیمانداران رزگار دەكەین.
الحافظ ابن كثیر(ڕەحمەتی خوای لێ بێت) لە تەفسیری: [وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ], دەفەرموێت: (أي: إذا كانـوا في الشدائِـدِ ودعونا مُنِـيـبـيـن إلينا، ولا سيَّما إذا دَعَوا بهذا الدعا‌ءِ في حالِ البلاء).
واتە: هەرواش ئیمانداران رزگار دەكەین ئەگەر لە ناڕەحەتیدا بن و بە پەشیمانییەوە لێمان بپاڕێنەوە, بە تایبەت ئەگەر لە كاتی بەڵاكەدا بەم نزایە بپاڕێنەوە.
پاشان فەرموودەیەك دێنێت لە پێغەمبەری خواوە(صلى الله عليه وسلم) كە فەرمویەتی: ((دعوةُ ذي النُّون إِذْ دَعا بها وهو في بَطْنِ الحُوتِ: (لا إله إلا أنت سبحانك إني كنتُ من الظالمينَ)، لَم يَـدْعُ بها رجلٌ في شيءٍ قطُّ إلا استجابَ اللهُ له)). أخرجه الإمام أحمد والترمذي.
واتە: پاڕانەوەو نزاكەی یونس پێغەمبەر(علیه السلام) كاتێ لە سكی حوتەكەدا بوو پاڕایەوە پێی بریتی بوو لە: (لا إله إلا أنت سبحانك إني كنتُ من الظالمينَ). واتە: هیچ پەرستراوێك نییە بەهەق جگە لە تۆ، خوایە پاكی‌و بێ نوقسانی بۆ تۆیە، بە ڕاستی من لە ستەم كارانم‌و ستەمم لە نەفسی خۆم كردووە.
هیچ كەسێك نییە كە بەو دوعایە بپاڕێتەوە بۆ هەر شتێك ئیلا خوای گەورە وەڵامی دەداتەوە.
زانای پایەبەرز ابن القیم (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) لە كتێبی(الفوائد)دا فەرمویەتی:
(فما دُفِـعَتْ شدائِد الدُّنيا بِمثل التَّوْحِيد، ولذلك كان دُعا‌ء الكَرْبِ بِالتَّوحِيـدِ، ودعوةُ ذِي النُّون التي ما دعا بها مَكْرُوب إِلَّا فَـرَّج الله كَرْبَهُ بِالتَّوْحِيدِ.
فلا يُلْـقِي في الكُـرَبِ العِظام إِلَّا الشِّرك، ولا يُنْجي مِنها إِلَّا التَّوْحِيد، فَهُوَ مَفْـزَعُ الخَلِيقةِ ومَلْجَؤُها وحِصْنُها وغِياثُها، وباللَّهِ التَّوْفِيق).
واتە: ناڕەحەتییەكانی دونیا پاڵی پێوە نەنراوەو دوور نەخراوەتەوە بە هیچ شتێك هاووێنەی (التوحید) تەنها الله پەرستی بێت, هەر بۆیە پاڕانەوەی كاتی زۆر ناڕەحەتی بە تەوحیدە, وە پاڕانەوەكەی یونس پێغەمبەر(علیه السلام) كە ئەگەر هەر كەسێك پێی بپاڕێتەوە وەڵام دەدرێتەوە هەر بە تەوحیدە.
هیچ شتێك وەك شیرك مرۆڤ ناخاتە ناو ناڕەحەتی گەورەوە, وە هیچ شتێك جگە لە تەوحید ڕزگاری ناكات, چونكە تەوحید فریاد ڕەس و پارێزەرو قەڵای دروست كراوانە.
3- پەنا گرتن بە خوا لە بەڵای قورس:
عن أبِي هُرَيرَةَ (رضي الله عنه): ((كان رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله عليه وسلم) يَـتَـعَـوَّذُ مِنْ جَهْدِ البلا‌ءِ، ودَرَكِ الشَّقا‌ءِ، ؤسُو‌ءِ القضاءِ، وشَماتَةِ الَاَعدَا‌ءِ)).
واتە: پێغەمبەری خوا(صلى الله عليه وسلم) زۆر جار پەنای ئەگرت بە خوای گەورە لە بەڵای قورس و شەقاوەت بوون و قەزای ناخۆش و دڵخۆش بوونی دوژمنان.
وعن أبي هُرَيرَةَ (رضي الله عنه) عن النَّبِيِّ(صلى الله عليه وسلم) قَالَ: (تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ جَهْدِ الـبَـلاءِ، ودَرَكِ الشَّقَا‌ءِ، ؤسُو‌وِ القَضَاءِ، وشَماتَـةِ الَاعدا‌ءِ). رواهما البخاري.
واتە: پەنا بگرن بە خوای گەورە لە بەڵای قورس و شەقاوەت بوون و قەزای ناخۆش و دڵخۆش بوونی دوژمنان.
4- پاڕێزگاری كردن لە ووتنی نزای چوونە دەرەوە لە ماڵ:
عن أَنسِ بنِ مالِكٍ (رضي الله عنه) أَنَّ النَّبِيَّ(صلى الله عليه وسلم) قال: (إِذا خَرَجَ الرَّجُلُ مِنْ بَـيْـتِـهِ فقالَ: ((بِسْمِ اللَّهِ، تَوكَّلْتُ علي اللَّهِ، لا حوْلَ ولا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ))-قال-: يُـقـالُ حِينَـئِـذٍ: هُدِيتَ، وَكُـفِيتَ، وَوُقِيتَ، فتَـتَـنَحَّي لَهُ الشَّيَاطِـينُ، فَـيقُولُ لَهُ شيـطانٌ آ‌خَـرُ: كيفَ لك بِرَجُلٍ قَـدْ هُـدِيَ وكُـفِـيَ ووُقِـيَ؟)). رواه أبو داود.
واتە: ئەگەر مرۆڤ لە ماڵ بچێتە دەرەوە بڵێت: (بِسْمِ اللَّهِ، تَوكَّلْتُ علي اللَّهِ، لا حوْلَ ولا قُوَّةَ إِلا بِاللَّه).
واتە: (خۆم پەنا ئەدەم)بە ناوی خوا, پشتم بەخوای گەورە بەست (وە هەموو كارەكانم تەسلیمی ئەو كرد), هیچ گۆڕان و توانایەك نییە مەگەر بەخوای گەورەوە.
لەو كاتەدا (لە لایەن خوای گەورەوە یان مەلائیكەتەوە) پێی دەوترێت: هیدایەت درایت (بۆ سەر ڕێگای حەق و ڕاست) و كیفایەت كرایت (و دوورخرایتەوە لە خراپە و خەمی دونیاو قیامەت)و پارێزرایت (لە شتە پەنهان و خراپەكان و دوژمنەكانت لە شەیتانەكان و غەیری ئەوان), ئیتر شەیتانەكان لێی دوور دەكەونەوە, شەیتانێكی تریش پێی دەڵێت: تۆ چ دەستەڵاتێكت هەیە بەسەر كەسێكدا كە ڕێنمونی كرابێت و كیفایەت درابێت و پارێزرابێت؟
5-داوای پارێزراوی كردن لە خوای گەورە لە بەیانیان و ئێواراندا:
عن عبدِ اللهِ بن عُمَرَ (رضي الله عنهما) قال: (لَمْ يَـكُنْ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وسلم) يَدَعُ هَؤُلاءِ الدَّعواتِ حِينَ يُصْبِحُ وحِين يُمْسِي: ((اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ العافِيَـةَ فـي الدُّنيا والَاخِرَةِ، اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ العَفْوَ والعافِيَـةَ فـي دِيني ودُنْـيايَ وأَهْلِي ومالِي، اللَّهُمَّ اسْتُـرْ عَوْراتِي، وآمِنْ رَوْعاتِي، اللَّهُمَّ احْفَظْنِـي مِنْ بَـيْنِ يَدَيَّ، ومِنْ خَلْفِي، وعَنْ يَمِيـنِـي، وعَنْ شِمالِي، ومِنْ فَوْقِي، وأَعُوذُ بِعَظَمَـتِكَ أَنْ أُغْتالَ مِنْ تَحْتِـي)). رواه أحمد وغيره.
واتە: هیچ كات پێغەمبەری خوا(صلى الله عليه وسلم) وازی لە ووتنی ئەم نزایانە نەدەهێنا كاتێ بەیانی لێ دەبوویەوەو كاتێ ئێواری لێ دەبوویەوە, دەیفەرموو: (اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ العافِيَـةَ فـي الدُّنيا والَاخِرَةِ، اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ العَفْوَ والعافِيَـةَ فـي دِيني ودُنْـيايَ وأَهْلِي ومالِي، اللَّهُمَّ اسْتُـرْ عَوْراتِي، وآمِنْ رَوْعاتِي، اللَّهُمَّ احْفَظْنِـي مِنْ بَـيْنِ يَدَيَّ، ومِنْ خَلْفِي، وعَنْ يَمِيـنِـي، وعَنْ شِمالِي، ومِنْ فَوْقِي، وأَعُوذُ بِعَظَمَـتِكَ أَنْ أُغْتالَ مِنْ تَحْتِـي).
واتە: خوایە من داوای پارێزراویت لێ دەكەم لە نەخۆشی و بەڵا لە دنیاو دواڕۆژدا, خوایە داوای لێ بووردن و پارێزراویت لێ دەكەم لە دین و دنیاو كەسوكارو سەروەت و سامانمدا, خوایە عەیبەكانم داپۆشەو ترسەكانم مەهێڵە كە ناڕەحەتم ئەكات, خوایە بمپارێزە لەوەی كە (بەهۆی غافڵ بوونمەوە) لە بەردەممەوەو لە دوامەوەو لە ڕاستم و چەپم و سەرەوەم تووشی بەڵاو سزا ببم, وەپەنا ئەگرم بە گەورەیی تۆ كە لە ژێرەوە سزا بدرێم و پێ بكرێم و ڕۆبچم بە زەویدا.
6- زۆر پاڕانەوە:
عن ابنِ عُمَرَ (رضي الله عنهما) قال: قال رسولُ اللهِ(صلى الله عليه وسلم): ((مَنْ فُـتِـحَ له مِنـكُمْ بابُ الدُّعاءِ فُـتِحَتْ لـه أَبـوابُ الرَّحْمَةِ، وما سُئِـلَ اللَّهُ شَيْـئًا - يعني: أَحَبَّ إِليـهِ - مِن أَنْ يُسْأَلَ العافِـيَـةَ)).
واتە: هەركەسێك لە ئێوە دەرگای پاڕانەوەی لێ بكرێتەوە ئەوە دەرگاكانی ڕەحمەتی لێ كراوەتەوە, هیچ شتێك لە خوای گەورە داوا نەكراوە بەلایەوە خۆشەویست تر بووبێت لەوەی داوای پارێزراوی لێ بكرێت.
وقالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وسلم): ((إِنَّ الدُّعا‌ءَ يَـنْـفَعُ مِمَّا نَـزَلَ ومِمَّا لمْ يَنْزِلْ، فَـعَـلَـيكُم عِبادَ اللهِ بالدُّعا‌ءِ)). رواه الترمذي وغيره.
واتە: پاڕانەوە سوودی هەیە بۆ ئەو بەڵایانەی دابەزیوەو ئەوەشی دانەبەزیوە, دە سا ئەی بەندەكانی خوا زۆر بپاڕێنەوە.
7- خۆ بەدوور گرتن لەو جێگایانەی درمەكەی تیایە:
عن عبد الله بن عامر (رضي الله عنهما): (أنَّ عُمَرَ رضي الله عنه خَرجَ إلي الشامِ، فلمَّا كان بِسَرْغَ بَـلَغَهُ أنَّ الوبا‌ءَ قد ؤقَعَ بالشامِ، فأخبـرَهُ عبدُ الرحمن ابن عَوف: أنَّ رسولَ الله(صلى الله عليه وسلم) قال: ((إِذا سَمِعْـتُم به بأَرْضٍ فلا تَـقْدَمُوا عليه، وإذا وَقَعَ بأَرضٍ وأنتُم بها، فلا تَخْرُجوا فِـرارًا منه)).
واتە: عومەری كوڕی خەتتاب(ڕەزای خوای لێ بێت) دەرچوو بەرەو شام, كاتێ گەیشتە گوندی (سەرغ) هەواڵی پێ گەیشت كە درم و نەخۆشی لە شام بڵاو بووەتەوە, عبدالرحمن ی كوڕی عەوف(ڕەزای خوای لێ بێت) هەواڵی پێدا كە: پێغەمبەری خوا(صلى الله عليه وسلم) فەرمویەتی: (ئەگەر بیستتان لە ناوچەیەكدا بڵاوبۆتەوە مەچنە ناوی, وە ئەگەر لە ناوچەیەكیشدا بڵاو بوو بووەوەو ئێوەش لەوێ بوون, ئەوا دەرمەچن و لێی هەڵ مەیەن.
وعن أبي هريرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رسولَ اللَّهِ(صلى الله عليه وسلم) قال: ((لا يُـورِدُ المُمْرِضُ على المُـصِحِّ)). رواهما البخاري ومسلم.
واتە: با خاوەنی ووشتری نەخۆش ووشترەكەی تێكەڵی ووشتری ساغی خەڵك نەكات.
8- زۆر ئەنجامدانی كردەوەی چاكەو ئیحسان:
عَنْ أَنسِ (رضي الله عنه) قالَ: قال رسولُ اللهِ(صلى الله عليه وسلم): ((صنائعُ المعرُوفِ تقي مَصارِعَ السُّو‌ءِ، والَافاتِ، والهَلَكَاتِ، وأَهْلُ المعرُوفِ في الدُّنيا هُمْ أَهلُ المعرُوفِ في الَاخِرَةِ)). رواه الحاكم.
واتە: كردەوەی چاك دەبێتە هۆی پاراستنت لە مردنی ناخۆش و بەڵاو تیاچوون, وە ئەهلی چاكەخوازان لە دونیادا ئەهلی چاكە خوازین لە ڕۆژی دواییدا.
ابن القیم(ڕەحمەتی خوای لێ بێت) فەرمویەتی: (ومِنْ أَعْظَمِ عِلاجات المرضِ: فِعْلُ الخيرِ والإِحسان، والذِّكْـرُ، والدُّعا‌ءُ، والتَّـضَرُّعُ، والابتهالُ إلي الله، والتَّوبةُ، ولهذه الَامور تأثيرٌ في دَفْعِ العِلَل، وحُصُولِ الشِّفا‌ءِ؛ أعظمُ مِنَ الَادوية الطَّبِيعِيَّـةِ، ولكن بحَسَبِ استعدادِ النَّـفْس، وقَـبُولِها، وعَقِيدتها في ذلك ونفعِه). زاد المعاد.
واتە: لە گەورەترین چارەسەرەكان بۆ نەخۆشی: ئەنجامدانی كردەوەی چاك و زیكر و پاڕانەوەو كزۆڵی و لاڵانەوەیە بۆ لای خوای گەورەو تەوبەو پەشیمانی دەربڕینە, ئەم شتانە كاریگەریان زیاترە لە دوور خستنەوەی نەخۆشی و شیفا وەرگرتن لە دەرمانە سروشتییەكان, بەڵام بە پێی ئاستی ئامادەیی نەفس و وەرگرتنی و بیروباوەڕی بەمەو بە سوودەكانی.
9- شەونوێژ:
عن بِلالٍ (رضي الله عنه) أَنَّ رَسُولَ اللهِ(صلى الله عليه وسلم) قال: ((عليكُمْ بِقيامِ اللَّـيْـلِ؛ فإِنَّـهُ دَأبُ الصَّالِحينَ قَبلكُم، وإِنَّ قِيامَ اللَّيلِ قُربَـةٌ إلي اللهِ، ومَنْهاةٌ عنِ الإِثْمِ، وتكفِيرٌ للسَّيِّـئاتِ، ومَطْرَدَةٌ لِلدَّا‌ءِ عنِ الجَسَدِ)).رواه الترمذي وغيره.
واتە: شەونوێژ ئەنجام بدەن, چونكە ڕەوشتی پیاوچاكانی پێش ئێوەیە, وە شەونوێژ نزیك بوونەوەیە لە خوای گەورەو دوور كەوتنەوەیە لە تاوان و سڕینەوەی گوناهەكانەو دوورخەرەوەی نەخۆشییە لە لاشە.
10- داپۆشینی دەفرو قاپ و بەستنی دەمی كوندەو مەشكە:
عن جابرِ بنِ عبدِ اللَّهِ (رضي الله عنهما) قال: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ(صلى الله عليه وسلم) يَـقُولُ: ((غَطُّوا الإِنا‌ءَ، وأَوكُـوا السِّقاءَ، فإِنَّ في السَّنَـةِ لَـيْـلَـةً يَـنْزِلُ فيها وبـاءٌ, لا يَـمُـرُّ بـإِنا‌ءٍ ليسَ عليـهِ غِطاءٌ، أو سِقـاءٍ ليس عليه وِكاءٌ إِلا نَـزَلَ فيه مِنْ ذلك الؤبا‌ءِ)). رواه مسلم.
واتە: سەری دەفرو قاپەكان دابپۆشن, وە سەری مەشكەو كوندەكان ببەستن, چونكە لە ساڵدا شەوێك هەیە درم و نەخۆشی دادەبەزێت: بە لای هیچ دەفرێكدا تێ ناپەڕێت كە سەری دانەپۆشرابێت, یان خواردنەوەیەك دەمەكەی دانەخرابێت, ئیلا لەو درمە دەچێتە ناویەوە.
ابن القیم(ڕەحمەتی خوای لێ بێت) فەرمویەتی: (وهذا مِمَّا لا تَنالُـهُ علومُ الَاَطِبَّا‌ء ومعارِفُهُم). زاد المعاد
واتە: ئەمەش لەو شتانەیە كە زانست و زانیاری پزیشكان پێی ناگات.
لە كۆتاییدا: لەسەر هەموو موسڵمانێك پێویستە كارەكانی بسپێرێت بە خوای گەورە, ئومێدی بە فەزڵی ئەو بێت, تەماعی بە پشتیوانی ئەو بێت, پشتی بەو ببەستێت, چونكە هەموو شتەكان بەدەستی ئەوەو گوێڕایەڵی بڕیارو فەرمانی ئەوە.
وە پێویستە كۆشش بكات لە وەرگرتنی ئەو شتەی لە موسیبەتەكان ڕزگاری دەكات بە ئارامگری و ئومێدی پاداشتەوە, چونكە خوای گەورە بەڵێنی پاداشتێكی زۆری داوە بەوانەی ئارامگرن و چاوەڕوانی پاداشتن, وەك فەرمویەتی: [إِنَّمَا يُوَفَّي الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ]. الزمر: 10.
واتە: بێ گومان تەنها دان بەخۆدا گران بێ ژمارە پاداشتیان دەدریتەوە.
وعن عائشةَ (رضي الله عنها) أنها سألت النبيَّ(صلى الله عليه وسلم) عن الطَّاعون، فقال: ((إنَّه كان عذابًا يَـبْـعَـثُـهُ اللهُ علي مَن يشاءُ، فجَعَلَهُ اللهُ رحمةً للمُؤمنينَ، فليس مِنْ عبدٍ يَـقَعُ الطاعون، فـيَمْكُثُ في بلدِه صابرًا، يَعْلَمُ أنَّه لن يصيبَهُ إلا ما كَـتَبَ اللهُ له، إلا كان له مِثْـلُ أَجْرِ الشَّهيدِ)).أخرجه البخاري.
واتە: عائیشە(ڕەزای خوای لێ بێت) پرسیاری لە پێغەمبەری خوا(صلى الله عليه وسلم) كرد دەربارەی تاعون, ئەویش فەرمووی: ئەوە سزایەك بوو خوای گەورە دەینێرێت بۆ هەر كەسێك ویستی لێ بێت, وە خوای گەورە دەیكاتە ڕەحمەت بۆ ئیمانداران, هیچ بەندەیەك نییە توشی تاعون ببێت و لە شارەكەی خۆیدا بمێنێتەوەو ئارامگربێت, باش بزانێت كە بە دڵنیاییەوە هیچ شتێكی توش نابێت ئیلا ئەوە نەبێت كە خوای گەورە لەسەری نوسیوە, ئیلا پاداشتی هاووێنەی شەهیدی بۆ هەیە.
وە داواكارم لە خوای گەورە هەموومان تەوفیق بدات بۆ ئەوەی خۆی پێی خۆشەو لێی ڕازییە لە كردەوەی چاك و ووتەی جوان, چونكە خۆی هەق دەڵێت و ڕێنمویی دەكات بەرەو ڕێگای ڕاست.
والحمدُ لله وَحْدَه، وصلَّی الله علی نبیِّنا محمد وآ‌له وصحبه وسلم .