رۆژوو

گەورەیی ڕۆژوو

بڕگه‌ی سێیه‌م: گه‌وره‌یی رۆژوو

 

نووسینی: مامۆستا کرێکار

 

١_ بەسە بۆ گەورەیی رۆژوو کە کەفارەتی سەرپێچیی فەرمانی خوای گەورەیە: خوای گەورە ئەوەندە رۆژووی پێ گرنگە کە کردوێتی بە مایەی لادانی سزا..

أ_ بۆ کەفارەتی هەڵەو سەرپێچیی لە ئەحکامی حەجدا: ئەگەر حاجییەک لە کات و شوێنی حەجکردندا رەفتارێکی رێپێنەدراوی ئەنجامدا، بۆ نموونە: سەری داپۆشی، یان نینۆکی کرد، یان بە ئەنقەست عەتریدا لەخۆی.. دەبێ سێ ڕۆژ بەڕۆژوو بێت، یان شەش هەژار تێرکات، یان مەڕێک بکات بەخێر. خوای گەورە دەفەرموێ: (مَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِّن رَّأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِّن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ) البقرة/١٩٦.

ب _ کەفارەتی قەتڵ: دوومانگ بەڕۆژووبوونە لەسەریەک. وەکو کە خوای گەورە دەفەرموێ: (فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ)النساء/٩٢ واتە: هەر قاتڵێک و کەسوکاری نەیانتوانی خوێنی کوژراوەکە بدەن، قاتڵەکە دەبێ دوومانگ لەسەریەک بەڕۆژوو ببێت.

ج _ کەفارەتی سوێند: (فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ) المائدة.٨٩ واتە: هەرکەسێکتان سوێندی جەختلێکراوی ناخی دڵیی شکاند، دەبێ کەفارەتی بدات، کە بریتییە لە تێرکردنی دە هەژار بە ژەمەخۆراکی مامناوەندیی خۆراکێک کە خۆتان دەیدەنە ماڵ و منداڵتان، یان پۆشاکیان بۆ بکەن. هەر کەسێک ئەمەی نەبوو، با سێ رۆژ بەڕۆژووببێت.

د_ هەروەها کەفارەتی راوە لە کاتی ئیحرامپۆشییدا، کەفارەتی زیهارو کەفارەتی سەرجێی (جیماع)ی هاوسەرانە لە رۆژی رەمەزاندا..

٢_ هەرخوای گەورە خۆی دەزانێت پاداشتی رۆژوو چەندە! بۆیە هەر خۆی پاداشتی رۆژووەوان دەداتەوە: ئه‌بوهوره‌یره‌ خوا لێی رازی بێت له ‌پێغه‌مبه‌ری خواوه‌ صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ له‌حه‌دیسی قودسییدا فه‌رموویه‌تی: (قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّيَامَ فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ وَالصِّيَامُ جُنَّةٌ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أَحَدِكُمْ فَلاَ يَرْفُثْ يَوْمَئِذٍ وَلاَ يَسْخَبْ فَإِنْ سَابَّهُ أَحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّي امْرُؤٌ صَائِمٌ ‏.‏ وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ وَلِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ بِفِطْرِهِ وَإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ‏‏).[1] واته‌: خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێ: هه‌موو كاره‌كانی مرۆڤ بۆ خۆیه‌تی، ته‌نها رۆژوو نه‌بێت، رۆژوو بۆمنه‌و منیش پاداشتی ده‌ده‌مه‌وه‌، رۆژوو قه‌ڵغانه‌. هه‌ر كه‌سێكتان بەڕۆژووبوو با شه‌ڕەجنێونه‌كات و نه‌که‌وێته ‌هاتوهاوارو گاڵته‌جاڕیی، ئه‌گه‌ر یه‌كێكیش شه‌ڕی پێفرۆشت با دووجار بڵێ: من به‌رۆژووم. به‌و كه‌سه‌ی گیانی محـمدی به‌ده‌سته‌ بۆنی ده‌می رۆژووه‌وان لای خوای گه‌وره‌ له ‌بۆنی میسك خۆشترە. رۆژووه‌وان دووخۆشحاڵی له‌رێدایه‌: كاتێک کە ‌به‌ربانگده‌كاته‌وه ‌بەڕۆژووگرتنه‌كه‌ی خۆشحاڵده‌بێت. کاتێکیش كه‌ به‌خوای خۆی ده‌گات و پاداشتی رۆژووه‌كه‌ی وه‌رده‌گرێته‌وه..

هەروەها دەفەرموێ: (قَالَ اللَّهُ: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلا الصِّيَامَ فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ)[2] پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وسلم فەرمووی: خوای گەورە فەرموویەتی: هەموو کاروکردەوەکانی ئەولادی ئادەم بۆ خۆیەتی، جگە لە رۆژوو، رۆژوو بۆمنەو خۆشم پاداستی دەدەمەوە.

٣_ خوای گەورە خۆشحاڵە بە رۆژووگرتنی عەبدەکەی: بۆیە بۆنی دەمی رۆژووەوانی پێ خۆشترە لە بۆنی میسک.. ئەبوهورەیرە خوا لێی رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (الَّذي نَفْسُ محمـَّدٍ بيدِهِ لَخَلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أطْيَبُ عِنْدَ اللهِ مِنْ رِيحِ المِسْكِ)[3] واتە: بەوەی گیانی موحەممەدی صلی اللە علیه وسلم بەدەستە، بۆنی دەمی رۆژووەوان لای خوای گەورە خۆشترە لە بۆنی مسک..

٤_ رۆژوو لە باشترین کارەچاكەکانی موسوڵمانە: ئەبوئومامەی باهیلیی خوا لێی رازی بێت دەفەرموێ: عەرزی  ‌پێغه‌مبه‌ری خوام‌ صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ کرد: کە فەرمانێکم پێبدە، تا بیکەم و خوای گەورە بیکاتە مایەی سوود بۆم، فەرمووی: (عَلَيْكَ بِالصَّوْمِ فَإِنَّهُ لَا مِثْلَ لَهُ)[4] رۆژوو بگرە خۆ، هێچ شتێک لە نموونەی ئەو نییە.

٥_ رۆژوو قەڵغانە: ‌پێغه‌مبه‌ری خواوه‌ صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دەفەرموێ:

_ (الصِّيَامُ جُنَّةٌ).[5] واته‌: رۆژوو قه‌ڵغانه‌.

_ (الصيام جُنَّة من النار كجُنَّة أحدكم من القتال)[6] واتە: رۆژوو بەرامبەر ئاگری دۆزەخ، قەڵغانە. هەر وەکو ئەو قەڵغانەیە کە لە کاتی جەنگدا دەیپۆشن..

_ (الصِّيامُ جُنَّةٌ، وَهوَ حِصْنٌ مِن حُصُونِ الْمُؤمِنِ)[7] رۆژووگرتن قەڵغانە، رۆأوو قەڵایەکە لە قەڵاکانی موسوڵمان. واتە خۆی پێ دەپاریزێت لەو مەترسیانەی رووەوڕووی دەبنەوە..

_ جابری کوڕی عبداللە خوا لییان رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (قالَ رَبُّنَا عَزَّوَجَلَّ: الصِّیامُ جُنَّةٌ، یَسْتَجِنُّ بِهَا الْعَبْدُ مِن النَّارِ)[8] واتە: خوای پەروەردگارمان فەرمووی: رۆژووگرتن قەڵغانە، عەبد خۆی پێ دەپارێزێت لە ئاگری دۆزەخ.

   رۆژوو بەوە دەبێتە قەڵغان کە رۆژووەوانەکە توخنی حەرام ناکەوێت، چونکە بەڕۆژووە. ئاوا رۆژووەکەی بۆی دەبێتە بەربەست، ئاواش دەبێتە مایەی پاراستنی لە ئاگری دۆزەخ ان شاءاللە.. ئیمامی ئیبنوحەجەری عەسقەلانی رحمەاللە دەفەرموێ: رۆژووەوان بە رۆژووەکەی کە خۆی لە حەزو چێژەکانی دنیای دەگرێتەوە، بەمە پەردەیەک لە نێوان خۆی و ئاگری دۆزەخدا رادەهێڵێت[9].. لە فەرموودەی سەحیحیتریشدا هاتووە کە ئەگەر کەسێک نەیتوانی هاوسەرگیرییبکات، باشترە بۆی بەڕۆژووبێت، وەک دەفەرموێ: (يَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ! مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمُ الْبَاءَةَ فَلْيَتَزَوَّجْ، فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ، وَأَحْصَنُ لِلْفَرْجِ، وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَعَلَيْهِ بِالصَّوْمِ؛ فَإِنَّهُ لَهُ وِجَاءٌ)[10] واتە: هۆ گەنجینە؛ هەر کەسێکتان توانی ژنبهێنێت، با بیهێنێت، چونکە ژنهێنان باشترین هۆکاری لەچاوگرتنەوە (نەزەرکردن)و پاراستنی داوێنە (لە داوێنپیسیی)، هەر کەسێکیش نەیتوانی بیهێنێت، با بەڕۆژووبێت، چونکە رۆژووگرتن بۆی دەبێتە قەڵغان..

٦_ رۆژووگرتن مایەی سڕینەوەی گوناح و تاوانەکانە: حوذەیفەی کوڕی یەمان خوا لێی رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (فِتْنَةُ الرَّجُلِ فِي أَهْلِهِ وَمَالِهِ وَنَفْسِهِ وَوَلَدِهِ وَجَارِهِ، يُكَفِّرُهَا الصِّيَامُ وَالصَّلَاةُ وَالصَّدَقَةُ، وَالْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيُ عَنِ الْمُنْكَرِ)[11] لاسەنگیی و لاوازبوونی دینداریی موسوڵمان بەهۆی ماڵ و سامان و نەفسی خۆی و منداڵ و دراوسێیەوە، رۆژووگرتن و نوێژو خێروخێرات و فەرمان بەچاکەو بەرهەڵستیی لە خراپە پارسەنگی دەکاتەوە، چونکە ئەمانە گوناحەکان دەسڕنەوە.. لەوانەش کەمتەرخەمیی و سستبوون لە فێربوونی دین و لە دینداریی، یان بەستەمکردنی لەم ناوبراوانە، یان کەوتنەگوناحەوە بەهۆی ئەمانەوە.. واللە اعلم.

٧_ رۆژووگرتن دڵ و دەروون پاڵفتەدەکات و خڵتەی بەدیی رادەدات: سەیدنا عەلی کوڕی ئەبوطالیب خوا لێی رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (لَا أُخْبِرُكُمْ بِمَا يُذْهِبُ وَحَرَ الصَّدْرِ؛ صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ)[12]واتە: ئەرێ پێتان بڵێم کە چی پۆخڵەواتی سینە رادەماڵێت: رۆژووی سێ رۆژ لە هەر مانگێک.. پۆخڵەواتی سینە: رق و کینەو غەشکاریی و دڵڕەقیی و هاوشێوەیانە..

هەروەها دەفەرموێ: (صَوْمُ شَهْرِ الصَّبْرِ، وَثَلاثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ يَذْهَبْنَ بِوَحَرِ الصَّدْرِ)[13] واتە: گرتنی رۆژووی مانگی سەبرگرتن (کە رەمەزانە) لەگەڵ گرتنی رۆژووی سێ رۆژ لە هەر مانگێک، دەبنە مایەی پاڵفتەکردنی دەروون و سینەو هەست و هۆش، لە هەموو بەدییەک کە دەخزێتە سینەوە.. 

٨_ رۆژووگرتن پلیکانەی تەقواکارییە: رۆژووگرتن قادرمەیەکی بەرەوخواچوون و بۆخواساڵحبوونە. خوای گەورە دەفەرموێ: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ)الْبَقَرَة‌/١٨٣ واته‌: ئه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی باوه‌ڕتانهێناوه‌ رۆژووگرتنتان له‌سه‌ر فه‌رزه‌، هه‌روه‌كو كه‌ له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی پێش ئێوه‌ فه‌رزبوو، تا پێی بگه‌نه‌ پارێزكاریی..

٩_ رۆژووەوان دوعای قبووڵە: ئەبوهورەیرە خوا لێی رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (ثلاثة لا تُرَدُّ دَعْوَتُهُمْ الإِمَامُ الْعَادِلُ وَالصَّائِمُ حِينَ يُفْطِرُ وَدَعْوَةُ الْمَظْلُومِ يَرْفَعُهَا فَوْقَ الْغَمَامِ وَتُفَتَّحُ لَهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَيَقُولُ الرَّبُّ عَزَّ وَجَلَّ وَعِزَّتِي لأَنْصُرَنَّكِ وَلَوْ بَعْدَ حِينٍ)[14]واتە: سێ پۆل خەڵکە هەن کە دوعایان رەتناکرێتەوەو حەتمەن گیرادەبێت: خەلیفەیەکی دادپەروەر، رۆژووەوانێک کاتێک کە لە بەربانگدا ئیفتاردەکاتەوە (رۆژووەکەی دەشکێنێت)، لەگەڵ دوعای مەزڵوم.. دوعای ستەملێکراو بەرەو خوای گەورە بەسەر هەوراندا، ئاسمان بە ئاسمان بەدەروازەکانیاندا هەڵدەکشێت.. ئینجا خوای گەورە دەفەرموێ: سوێندم بە گەورەیی و مەزنیی خۆم سەرتدەخەم، ئەگەرچی دوای ماوەیەکیش بێت..

_ هەروەها: ئەبوهورەیرەو ئەبوسەعیدی خودری خوا لێیان رازی بێت دەگێڕنەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی:  (إنَّ لله عتقاءَ في كلِّ يوم وليلة، لكلِّ عبد منهم دعوةٌ مستجابة)[15] واتە: هەموو شەوێک خوای گەورە ئازادکراوی هەیە لە ئاگری دۆزەخ کەناریاندەدات. هەر یەکێک لەم حەبدانە دوحایەکی خۆی هەیە کە گیرادەبێت.

١٠_ رۆژووگرتن سەرچاوەی خۆشحاڵیی دنیاو قیامەتە:  ئەبوهورەیرە خوا لیی رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی:  (لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا، إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ، وَإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ)[16]واتە: رۆژووەوان دووخۆشحاڵیی تایبەت بەخۆی هەیە: کاتێک کە رۆژووەکە دەشکێنێت، دڵخۆشدەبێت. کاتێکیش کە بەخوای پەروەردگاری دەگات خۆشحاڵدەبێت، بەوەی کە لەبەرخاتری خوای گەورە رۆژووی گرتووەو وا پاداشتدەدرێتەوە..

١١_ هەموو کاتێک رۆژووگرتن چاکە بۆ موسوڵمان: خوای گەورە دەفەرموێ: (وَأَن تَصُومُوا خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ) البقرة/١٨٤ واتە: ئەگەر پەی بێببەن و بزانن، رۆژووگرتنتان خیری تیدایە بۆتان.. لە بەرژەوەندییتانە.

_ رۆژووگرتن هەڵکەندنی خەندەقە لە نێوان رۆژووەوانەکەو ئاگری دۆزەخدا:  ئەبوئومامەی باهیلیی خوا لیی رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (مَنْ صَامَ يَومَاً في سَبيلِ اللهِ جَعَلَ اللهُ بَينَهُ و بَينَ النَّارِ خَنْدَقَاً كَمَا بَينَ السَّمَاءِ و الأرْضِ)[17] واتە: گرتنی رۆژێک رۆژوو لەبەرخاتری خوای گەورە بەسە بۆ ئەوەی خوای گەورە بیکاتە خەندەقێکی بەرفراوانی و اکە مەسافەکەی بەقەدەر مەسافەی نێوان ئاسمان و زەوی ببێت.. ئیمامی قورتوبی دەفەرموێ: ئەوە لە کات و شوێنی جیهاددایە[18]، هەندێک زانایتریش هەروایان فەرمووە. ئیمامی نەوەوی رحمەاللە دەفەرموێ: ئەوەش بەو مەرجەیە کە لە جەنگکردن و ئەنجامدانی ئەرکەکانی جیهاددا سستنەبێت[19]. زانایانێکیتریش رایان وایە کە گرنگ ئەوەیە کە رۆژووگرتنەکە لە گوێڕایەڵیی فەرمانی خوای گەورەدا بێت[20].

١٢_ رۆژووی کۆتاڕۆژی ژیان مایەی لێخۆشبوونە: هەر کەسێک خوای گەورە یارمەتیدەری بێت، کۆتاڕۆژی ژیانی بەڕۆژووبووبێت، واتە بەزمانی بەڕۆژووەوە کۆچی دوایی کردبێت، یان دوای بەربانگکردنەوەی کۆچی دوایی کردبێت، خوای گەورە دەیخاتە بەهەشتەوە.. پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دەفه‌رموێ: (مَنْ صَامَ یَومَاً ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللهِ خَتَمَ لَەُ بِها، دَخَلَ الْجَنَّةَ)[21] واتە: هەرکەسێک لەبەرخاتری خوای گەورە رۆژێک بەڕۆژووبووبێت و ئەو رۆژەی کۆتایی ژیانی بووبێت، ئەوە دەچێتە بەهەشتەوە..

١٣_ رۆژوو تکاکاری رۆژووەوانە لە قیامەتدا: عبداللەی كوڕی عه‌مر خوا لێیان رازی بێت ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ لِلْعَبْدِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَقُولُ الصِّيَامُ أَيْ رَبِّ مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّهَوَاتِ بِالنَّهَارِ فَشَفِّعْنِي فِيهِ وَيَقُولُ الْقُرْآنُ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ فَشَفِّعْنِي فِيهِ قَالَ فَيُشَفَّعَانِ).[22] واته‌: له‌ رۆژی دواییدا رۆژوو و قورئان هه‌ردووكیان تكا بۆ خاوه‌نه‌كانیان ده‌كه‌ن. (بۆ رۆژووه‌وان و قورئانه‌وان). رۆژوو ده‌فه‌رموێ: خوایه‌، من به‌ڕۆژ خۆراك و ئاره‌زووی جنسیم لێگرتبۆوه‌، ده‌ی سا تۆش لوتفبكه‌و بمكه‌ به‌تكاكاری. قورئانیش ده‌فه‌رموێ: نه‌مده‌هێشت شه‌وان بخه‌وێت، ده‌ی ساخوایه‌ لوتفبكه‌و بمكه ‌به‌تكاكاری. ئینجا هه‌ر دووكیان تكا (شه‌فاعه‌ت)ی بۆ ده‌كه‌ن.

١٤_ رۆژووگرتن هەم هۆکاری قوتاربوونە لە دۆزەخ، هەم هۆکاری چوونەبەهەشتە: زۆر فەرموودەی سەحیح هەن، کە ئەمە رووندەکەنەوە، لەوانە:

_ ئه‌بو سه‌عیدی خودری خوا لێی رازی بێت ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی (مَا مِنْ عَبْدٍ يَصُومُ يَوْمًا فِي سَبِيلِ اَللَّهِ إِلَّا بَاعَدَ اَللَّهُ بِذَلِكَ اَلْيَوْمِ عَنْ وَجْهِهِ‏ اَلنَّارَ سَبْعِينَ خَرِيفًا) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.[23] واته‌: هه‌ر موسوڵمانێك له‌به‌ر خاتری خوا رۆژێك به‌رۆژوو بێت، خوای گه‌وره‌ به‌و رۆژه‌ ماوه‌ی حه‌فتا پایزه‌ڕێ له‌ ئاگری دۆزه‌خ دووریده‌خاته‌وه‌.. مه‌به‌ست له‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌یخاته‌ ئه‌مانێكی واوه‌ كه‌ ئه‌وه‌نده‌ بێخه‌م بێت، وه‌كو كه‌سێك حه‌فتاساڵەڕێ سزای لێ دووربێت! خوای گه‌وره‌ ئه‌و لوتفه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌شدا بكات.

_ سەهلی کوڕی سەعد خوا لییان رازی بێت دەگێڕێتەەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فه‌رمووی: (إِنَّ فِي الْجَنَّةِ بَابًا يُقَالُ لَهُ الرَّيَّانُ يَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ يُقَالُ أَيْنَ الصَّائِمُونَ فَيَقُومُونَ لَا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ فَلَمْ يَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ)[24] واتە: به‌هه‌شت ده‌رگایه‌كی هه‌یه‌ پێی ده‌وترێت ره‌ییان، (رەییان: واتە تێراوکراو). لە رۆژی دواییدا تەنها رۆژووەوانەکان لەو دەرگایەوە دەچنە بەهەشتەوە، کەسیتر لەگەڵیاندا لەوێوە ناڕواتە ژوورەوە. جاڕدەدرێت کە کوان رۆژووەوانەکان؟ ئیتر هەموویان هەڵدەستنە سەرپێ، هیچ کەسێکیتر لەگەڵیاندا ناچێتەژوورەوە، کە هەموویان چوونەژوورەوە، ئیتر دەرگاکە دادخرێت و بۆ هیچ کەسێک ناکرێتەوە.. سوبحان اللە لەو مەنزیلە تایبەتە!

١٥_ رۆژووگرتن جگە لەوەی مایەی چوونەبەهەشتە، مایەی دەسخستنی خەڵاتی تایبەتی بەهەشتە: پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دەفه‌رموێ: (إنَّ في الْجَنَّةِ لَغُرْفَةً قَدْ یُرَی ظاهِرُهَا مِنْ باطِنهَا، وبَاطِنُها مِن ظاهِرهَا، أعَدَّهَااللەُ لِمَنْ أَطْعَمَ الطَّعَامَ، وأَلَانَ الْکَلَامَ، وَتَابَعَ الصِّیامَ، وَصَلَّی بِالَّلیلِ والنَّاسُ نِیامٌ)[25] واتە: خوای گەورە لە بەهەشتدا ژووری تایبەتی وای داناوە کە لە ناوەوە دەروەی دەبینرێت و لە دەرەوە ناوەوەی دەبینرێت، خوای گەورە ئامادەیکردووە بۆ ئەو کەسانەی خۆراک دەبەخشن و قسەیان نەرمونیانەو رۆژوو بەردەوام دەگرن و لەوکاتەی خەڵکی خەوتوون ئەوان شەونوێژدەکەن..

١٦_ دەعوەتی بەربانگی رۆژووەوان هاوبەشبوونێتیی لە رۆژووەکەیدا، بێئەوەی لە پاداشتی ئەو کەمیکردبێت: ئەمە رێگایەکی زۆر ئاسان و هۆکارێکی رۆژانەی بەردەست و هەلێکی رەخساوە، کە خۆراکێک _با دەنکە خورمایەکیش بێت_ یان خواردنەوەیەک _با قوومەئاوێکیش بێت_ بدەیتە رۆژووەوانێک و بەشداریی پاداشتی رۆژووەکەی بیت.. لە پاداشتەکەی ئەو هیچ کەمنابێتەوە، بەڵام خوای گەورە لە رێزی ئەوو رۆژووەکەیدا، ئەو پشکە پاداشتە بە تۆ ئەدات! زەیدی کوڕی خالیدی جوهەنی خوا لێی رازی بێت دەگێڕێتەوە کە پێغه‌مبه‌ری خوا صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فەرمووی: (منْ فَطَّرَ صَائِمًا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ غَيْرَ أَنَّهُ لاَ يَنْقُصُ مِنْ أَجْرِ الصَّائِمِ شَيْئًا)[26]..

 

 

 

_____

بۆ خوێندنەوەی بڕگەی یەکەم کرتە لێرە بکە.

بۆ خوێندنەوەی بڕگەی دووەم کرتە لێرە بکە.



[1]  بوخاری ١٩٠٤، موسلیم ١٦٣ و ١١٥١.

 بوخاری ١٧٦١، موسلیم١٩٤٦ .[2]

  [3]بوخاری ١٧٩٢ موسلیم ١١٥١.

[4]  بە ریوایاتیتری جیاواز هاتووەو هەر سەحیحن. وەکو : (عَلَیکَ بِالصَّومِ فَإنَّەُ لا عِدْلَ لَەُ)، نەسائی 2222، ئەحمەد ٥/٢٤٩، حاکم ١/٤٢١ دەفەرموێ بە پێی مەرجەکانی بوخاری و موسلیمە، بەڵام ئەوان نەیانهێناوەتەوە. ئیمامی ذەهەبی دەفەرموێ: بەڵێ وایە، ئیبنوخوزەیمە ١٨٩٣. ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح الترغیب والترهیب ١/٤١٣ ژ: ٩٧٧)دا دەفەرموێ: سەحیحە. 

[5]  بوخاری ١٨٩٤، موسلیم ١١٥١. هەموو فەرموودەکە: (الصِّيَامُ جُنَّةٌ، فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَجْهَلْ، وَإِنِ امْرُؤٌ قَاتَلَهُ أَوْ شَاتَمَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّي صَائِمٌ‏.‏ مَرَّتَيْنِ، وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ، يَتْرُكُ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ وَشَهْوَتَهُ مِنْ أَجْلِي، الصِّيَامُ لِي، وَأَنَا أَجْزِي بِهِ، وَالْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا).

[6]  ئەحمەد ١٤٦٦و ٦٢٧٣و ١٦٢٧٨. شێخی ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح الجامع الصغیر ٣٨٦٨)دا دەفەرموێ: سەحیحە.

[7] تەبەرانی لە: (المعجم الکبیر ٧٦٠٨، هەیثەمی لە: مجمع الزوائد ٣/١٨٠. شێخی ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح الجامع ٣٨٨١)دا دەفەرموێ: سەحیحە.

[8]  ئەحمەد ١٤٦٩٩ و ١٥٢٦٤. عەللامە ئەحمەد شاکر (کە توێژینەوەی ئەم مەسنەدەی ئیمام ئەحمەدی کردووە کە پەنجاودووهەزار فەرموودەیەو ئەمە دوو ریوایەتێتی) دەفەرموێ: (حدیث صحیح بطرقه وشواهده).

[9]  فتح الباري ٤/١٠٤.

 [10] بوخاری ١٩٠٥، موسلیم ١٤٠٠.

 [11]  بوخاری ١٣٦٨، موسلیم ٥٢٥٤.

 [12] نەسائی ٢٣٨٦، ئەحمەد ٢٠٧٥٧ شێخی ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح سنن النسائي ٢٢٤٩) ولە: (صحیح الترغیب والترهیب ١٠٣٢)دا بە سەحیحی داناوە.

[13]  نەسائی ٣/٤٤٤. ئەلبانی لە: (صحیح الجامع ٢٦٠٨)دا دەفەرموێ: سەحیحە،

[14]  ترمذی ٢٥٢٥. ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح سنن الترمذي ٢٠٥٠)دا دەفەرموێ: سەحیحە.

[15]  ئەحمەد ٧٤٠١. شێخی ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح الجامع الصغیر/٢١٦٩)دا دەفەرموێ: سەحیحە. چەندین ریوایەتیتری هەیە، وا لەلای: ترمذی ٦٨٢م ئیبنوماجە ١٦٤٣، کە دەفەرموێ (إِنَّ لِلَّهِ عِنْدَ كُلِّ فِطْرٍ عُتَقَاءَ وَذَلِكَ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ ) ئەلبانیش رحمەاللە دەربارەی لە: (صحیح سنن ابن ماجە ١٣٣٢)دا دەفەرموێ: سەحیحە.. هەروەها لای: ئیبنوخوزەیمە ١٨٨٣ و بەسەحیحی ناساندووە، ئیبنوحیببان٣٤٣٥، حاکم ١/٤٢١ شەواهیدیتریش هەیە، وەکو: (لله عتقاء من النار، وذلک کل لیلة).

 [16]  بوخاری ١٨٠٥، موسلیم ١١٥٣.

 [17] ترمذي١٦٢٤. ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح سنن الترمذي ٢/٢٢٣) و لە: (سلسلة الأحادیث الصحیحة ٥٦٣)دا دەفەرموێ: سەحیحە.

[18]  المفهم لما أشکل من تلخیص کتاب مسلم ٣/٢١٧.

[19]  شرح النووي علی صحیح مسلم ٨/٢٨١، هەروەها ئیبنوحەجەری عەسقەلانی: فتح الباري ٦/٣٨.

 [20]  ابن الملقن: الإعلام بفوائد عمدة الأحکام ٥/٣٨٧.

[21]  فیض القدیر٦/١٢٣. شێخی ئەلبانی رحمەاللە لە (صحیح الترغیب والترهیب ١/٤١٢)دا دەفەرموێ: سەحیحە.

[22]  ئەحمەد ٦٥٨٩، الحاکم: المستدرک علی الشیخین ٢٠٨٠.. ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح الجامع الصغیر/٧٣٢٩ )دا دەفەرموێ: سەحیحە.

[23]  بوخاری ٢٦٨٥، موسلیم١١٥٣ .

[24]  بوخاری ١٧٦٣، موسلیم١٩٤٧ .

[25]  ئەحمەد ٢/١٧٣، ئیبنوحیببان ٥٠٩. ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح الجامع الصغیر ٢١١٩) و لە: (تخریج المشکاة ١٢٣٥)دا دەفەرموێ: حەسەنە.

[26]  ترمذی ٨٠٧، ئیبنوماجە ١٧٤٦. شێخی ئەلبانی رحمەاللە لە: (صحیح سنن الترمذي ١/٤٢٤)دا دەفەرموێ: سەحیحە.

1498 جار خوێندراوه‌ته‌وه‌
20/04/2019
بڵاوكردنه‌وه‌ی بابه‌ته‌كان مافی هه‌موو كه‌سێكه‌ به‌مه‌رجێك ئاماژه‌ به‌ سه‌رچاوه‌كه‌ی بدات.