دوره ۴ سراج

شناسنامه دوره شرح کتاب نخبة الفکر

معرّفی کتاب: نخبة الفکر

کتاب نخبة الفِکَر اثر امام ابن حجر عسقلانی یکی از مهم‌ترین متون علمی  در زمینه  علوم الحدیث است.  امام ابن حجر خود می فرماید که این اثر مختصر را به درخواست یکی از دوستانش نوشته است که از او طلب کرده مهم‌ترین  مباحث اصطلاحات علم حدیث را در آن  ذکر کند.  این متن، مورد  عنایت ویژه علما و دانشمندان قرار گرفته به نحوی که شروح  و تعلیقات فراوانی بر آن نوشته شده است و همچنین بسیاری از دانشمندان آن را به صورت نظم  درآورده و گاه نیز آن را مختصر کرده‌اند که همین امر دال بر اهمیّت ویژه این اثر است. از مهمترین شروح نخبة علاوه بر شرح خود مصنف (نزهة النظر) می‌توان شرح مراکشی، ابن صدقه، ابن همات و خرشی را  ذکر کرد.  همچنین ابن صدقه، طوفی، شمنّی، طبلاوی و ... آن را به صورت نظم در آورده اند.  علاوه برآن، ابن برکات شافعی متن نخبة الفكر را  مختصر کرده که علامه آلوسی این مختصر را شرح داده است.  نکته بسیار مهم و جالب در مورد این اثر آنکه  امام عسقلانی  آن را در سفر به مکه به رشته تحریر در آورده است؛ چنانکه شاعری می‌گوید: «ألّفها الحافظُ فی حال السفر  /  و هو الشِّهاب بن علیٍ الحجر».  تاریخ نگارش این اثر سال  ۸۱۷ قمری است.  ابن وزیر در مورد اهمیت این کتاب  می‌فرماید:  « وقتی این مختصر را دیدم حالتم همچون  انسان بخیل و حریصی شد كه انگشترش  را در خاک و گِل گم کند سپس آن را بیابد!».  چنانکه ابن حجر خود می‌گوید این متن اهم مسائل علوم حدیث را در بر می‌گیرد؛ مسائلی چون تقسیم خبر از حیث  طرق  معین یا محصور،  تعریف متواتر،  مشهور،  عزیز، غریب، صحیح، حسن، مقبول، مردود و...  و خاتمه‌ای در معرفت طبقات روات،  تولد و  فوت آنان و سرزمین ها و احوالشان از حیث تعدیل و تجریح.

معرفی مؤلف: امام ابن حجر  رحمه الله

امام ابن حجر، ابوالفضل احمد بن علی کنانی عسقلانی شافعی، مشهور به  شهاب الدین  یکی از بزرگترین علمای حدیث و فقه شافعی است. او در سال ۷۷۳ قمری در مصر به دنیا آمد.  در همان کودکی پدر و مادرش را از دست داد  و در حالی که یتیم بود رشد و نموّ یافت.  ابن حجر در سن ۵ سالگی حفظ قرآن کریم را آغاز کرد و در ۹ سالگی آن را به اتمام رساند.  سپس به حفظ متون، روی آورد و مهمترین متن های علمی و شرعی را از بَر کرد.  عسقلانی جهت علم آموزی و تحصیل دانش شرعی، سفرهای متعددی به سرزمینهای مختلفی چون قوص،  اسکندریه،  یمن، مکه و شام انجام داد.  وی در محضر اساتید نامی و بزرگواری کسب علم کرد که مهمترین آنان عبارتند از: تنوخی،  نشاوری،  مخزومی،  زین الدین عراقی، اَبناسی،  ابن الملقن، ابن رسلان، فیروزآبادی و ... . همچنین وی شاگردان متعددی را نیز تربیت و پرورش داد که مهمترین آنان عبارتند از: سخاوی، بقاعی، انصاری، ابن فهد و ابن قاضی شهبه.  حافظ ابن حجر در حیات خود مشاغل متعدد و مهمّ سیاسی را تجربه نمود؛  او علاوه بر امر  افتا و  تدریس و پرورش طلاب، سالها قاضی القضات شافعیه بود و در دارالعدل  نیز به فعالیت پرداخت. امام ابن حجر آثار علمی و گرانقدری را  در زمینه‌های مختلف علمی به رشته تحریر  در آورده است  که هر کدام  از آنها در زمینه خود بی نظیر است؛ مهمترین آثار ایشان عبارتست از: فتح الباری در شرح صحیح بخاری، الإصابة ‏ فی تمییز الصحابة،  تهذیب التهذیب،  نخبة الفکر و نزهةالنظر،  لسان المیزان، الدرر الكامنة و ... .  سرانجام این امام بزرگوار در ماه ذی الحِجه  سال ۸۵۲ قمری در مصر وفات کرد و در قرافه  به خاک سپرده شد. کثرت جمعیت و به ویژه شیوخ و اساتید متعدد در مراسم تشییع جنازه او مدتها زبانزد خاص و عام بوده است.

معرفی شارح: شیخ سعد الحمیِّد حفظه الله

دکتر ابو عبداللّه سعد بن عبدالله بن عبدالعزیز الحمیِّد، یکی از علما و مشایخ معاصر سعودی است که در سال 1۳۷۴ قمری در شهر طائف عربستان سعودی دنیا آمد. وی یکی از برجسته‌ترین محققان معاصر در زمینه علوم حدیث و مصطلح به حساب می آید. شیخ سعد تحصیلاتش را در شهر ریاض آغاز کرد و ابتدا در  رشته برق به تحصیل پرداخت آنگاه به علوم شرعی روی آورد و در رشته سنت و علوم آن در دانشکده اصول دین دانشگاه امام محمد بن سعود فارغ التحصیل شد. او مدرک دکترای خود را در سال ۱۴۰۸ قمری اخذ کرد. از برجسته‌ترین اساتید ایشان می‌توان بزرگانی چون ابن باز، ابن عثیمین، ابن جبرین، برّاک،  الجار الله و... را نام برد. او همچنین از نوارهای صوتی علامه آلبانی بهره گرفته است.  از مهمترین مشاغل و منصبات شیخ سعد می‌توان فعالیت به‌عنوان محقق قضایی  در وزارت عدل  و استاد دانشکده تربیت را ذکر کرد.  آثار علمی شیخ رامی توان به دو دسته تقسیم نمود؛ دسته اول تالیفات است که آثاری چون مناهج المحدثین،  شرح نخبة الفِکَر و رساله‌ای در زمینه آداب طعام در اسلام را شامل می شود. دسته دوم تحقیق آثار علمای پیش از خود است که طی آن شیخ، آثاری چون مسند عبدالله بن ابی اوفَی،  الإلمام اثر ابن دقیق العید و غرر الفوائد رشید عطار را تحقیق کرده است.

مشخصات فنی دوره:

سطح: مقدماتی

موضوع: مباحث حدیثی / مصطلح حدیث

تعداد جلسات: 13

زمان کلی دوره: 6 ساعت و 45 دقیقه.

نوع فایل: تصویری/ کیفیت عالی

لینک دوره در یوتویب:

https://www.youtube.com/playlist?list=PLKcrnHlxkp0zCTcUPoqIE9HXIq3A8ASqk

لینک دوره در آپارات:

https://www.aparat.com/video/video/listuser/username/seraj_project/usercat/229247

فایل نوشتاری جلسات به صورت pdf  موجود است.