تعریف توحید:
مصدر «وحد یوحد توحیدا» به معنای چیزی را یکی شمردن میباشد.
و در اصطلاح یکتا شمردن الله متعال در الوهیت و ربوبیت و اسماء و صفاتش.
توحید در اصلِ لغت و شریعت، به معنای یکتا دانستن میباشد؛ یعنی یکتا شمردن الله متعال در این خصوصیتها که تنها از آن اوست؛ و کسی در آنها با او شریک نیست هرچند از جایگاه و منزلت والایی برخوردار باشد؛ چه مَلَکی مقرب باشد با پیامبری مرسل یا مردی صالح.
نباید فراموش کرد که توحید محقق نخواهد شد مگر به همراه سه رکن اساسی: اقرار قلبی به توحید، به زبان آوردن آن و عمل به آن با اعضا و جوارح.
شیخ محمد بن عبدالوهاب در کتابش "کشف الشبهات" میگوید: «خلافی در این نیست که برای محقق شدن توحید باید اعتراف و اقرار به آن با قلب و زبان و عمل باشد؛ چنانکه اگر یکی از این سه مورد وجود نداشته باشد، شخص مذکور مسلمان نیست».
کلمه‌ی توحید در نصوص کتاب و سنت
اهل بدعت گمان میکنند کلمه‌ی توحید اصلی در کتاب الله و سنت رسول الله ندارد که البته این ادعایی باطل است؛ بلکه نصوص کتاب و سنت سرشار از این کلمه میباشد:
-الله متعال میفرماید: ﴿وَإِذَا ذَكَرۡتَ رَبَّكَ فِي ٱلۡقُرۡءَانِ وَحۡدَهُۥ وَلَّوۡاْ عَلَىٰٓ أَدۡبَٰرِهِمۡ نُفُورٗا﴾ [الإسراء: 46] «و چون پروردگارت را در قرآن به یگانگى یاد می‌كنى، با نفرت پشت مى‌كنند [و می‌گریزند]».
-و میفرماید: ﴿ذَٰلِكُم بِأَنَّهُۥٓ إِذَا دُعِيَ ٱللَّهُ وَحۡدَهُۥ كَفَرۡتُمۡ وَإِن يُشۡرَكۡ بِهِۦ تُؤۡمِنُواْ﴾ [غافر: 12] «[به آنان گفته میشود:] این [عذاب] به سبب آن است که چون الله به یگانگی خوانده می‌شد، انکار می‌کردید؛ ولی اگر به او شرک آورده می‌شد ایمان می‌آوردید».
-و میفرماید: ﴿وَبَدَا بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةُ وَٱلۡبَغۡضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ وَحۡدَهُۥٓ﴾ [الممتحنة: 4] «و میان ما و شما دشمنی و کینهی همیشگی پدید آمده است، تا وقتی که به الله یگانه ایمان آورید».
-و میفرماید: ﴿وَإِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ﴾ [البقرة: 163] «[ای مردم،] معبودِ شما معبودی یگانه است».
و آیات زیاد دیگری که در این زمینه وارد شده‌اند.
دلایلی در این زمینه از سنت نبوی:
-امام مسلم حدیث جابر در مورد حجة الوداع را روایت نموده که در آن آمده است: «حتی اذا کان بالبیداء أَهَلَّ بِالتَّوْحِيدِ»: «و هنگامی كه رسول الله به «بيداء» رسيد، لبيك توحید سر داد».
-و در صحیحین وارد شده که وقتی رسول الله معاذ را به یمن فرستاد به وی فرمود: «فَلْيَكُنْ أَوَّلَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَى أَنْ يُوَحِّدُوا اللَّهَ تَعَالَى»: «اولين امری که باید آنان را بدان فرا خوانی این است که الله را یکتا و بی همتا بدانند». و این لفظ بخاری میباشد.
-رسول الله فرمودند: «مَنْ وَحَّدَ اللهَ وَكَفَرَ بِمَا يُعْبَدُ مَنْ دُونِهِ، حَرُمَ مَالُهُ وَدَمُهُ، وَحِسَابُهُ عَلَى الله»: «هرکس الله را یکتا و بیهمتا بداند و به هر آن غیر اللهی که عبادت میشود کفر بورزد، مال و جانش حرام بوده و حسابش با الله است». به روایت مسلم
-رسول الله فرمودند: «بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةٍ: عَلَى أَنْ يُوَحَّدَ اللهُ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ...»: «اسلام بر پنچ پایه بنا شده است: بر یکتایی و بی همتایی الله (توحید) و اقامهی نماز و ...». به روایت شیخان و لفظ از مسلم میباشد.