نشانه‌های منافقان در قرآن (1)
مقدمه
حمد و سپاس و ستایش و شکر بی پایان، شایسته خداوند بزرگیست که ما را به دینِ پاک و برگزیده‌‌ی خود، دین اسلام رهنما شد و آن را بر سایر ادیان برتری داد و درود و رحمت و سلامِ خداوند بر پیامبر اسلام و تمام همراهان و رهروان راستین وی.
خداوند بزرگ را سپاسگذارم که این توفیق را به دست و قلم و فکر این بنده‌ی ناچیز عطا فرمود تا بتوانم تحقیق و تأملی در مورد صفات منافقین در قرآن داشته باشم.
نفاق و دورویی بزرگترین بیماریِ جامعه بشری بوده و از جمله موضوعاتی است که سعادت و شقاوت انسان، در دنیا و آخرت با آن گره خورده است. ما امروز به روشنی شاهد این واقعیتِ تلخ هستیم که بدلیل دور شدنِ مردم از فرامین و قوانین الهی و ضعیف شدن تقوای الهی در دلها، بیماری نفاق در جامعه شیوع بسیار وسیعی پیدا کرده است و تمام لایه‌های جامعه را دچار و درمانده نموده است. این بدان دلیل است که نفاق تنها یک مرض عادی نیست، بلکه شامل مجموعه ای از امراضِ روحیِ فراگیر است.
مهمترین راه درمان این بیماری، شناختِ درست و صحیحِ علائم و نشانه‌های آن و به دنبال آن، پرهیز و مبارزه با آن نشانه‌هاست. اگر شناخت علایم و نشانه‌های این بیماری برای تمامی انسانها ضروری می‌باشد، به طریق اولی، برای یک مسلمان ضروری تر و واجب تر است. به امید اینکه با یاری خداوند تبارک و تعالی و در سایه شناختِ درست این نشانه‌ها و دوری از هم نشینان منافق، از ورود این بیماری به درون روح و روانِ خود و شیوع آن در روح و روان جامعه جلوگیری نماییم.
این مجموعه مقالات برگرفته از کتاب بیست نشانه منافق در قرآن نوشته قباد کاکاخانی است.
نفاق چیست؟
نفاق، ادعای خوب بودن و درستکاری از طرف انسانهای نادرست و نابکار است. نفاق میوه و ثمره کفر است و کفر به معنای پنهان کردن حقایق و وارونه جلوه دادن آنست. منافق در ظاهر مسلمان و در باطن کافر است. در حقیقت نفاق یکی از نشانه‌های کفر در دل است.
نفاق از اعمال کسانی است که به زبان ادعای ایمان و صداقت در اقوال و افعال را می‌کنند، اما در دل حقایق را پنهان کرده و با خودشان صادق نیستند:
﴿ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ فَطُبِعَ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَفۡقَهُونَ ٣﴾ [المنافقون: ٣]
«اين (نفاق و دروغگوئي و بازداشتن از دين) بدان خاطر است كه ( نخست با زبان) ايمان آورده‌اند و سپس (با دل) كافر شده‌اند، پس بر دلهايشان مهر نهاده شد، و ايشان ديگر (حقيقت را درك نمي‌كنند، و از ايمان چيزي) نمي‌فهمند».
منافق در ظاهر آراسته و طرفدار حقیقت است، گیج و منگ نیست بلکه بسیار خوب حرف می‌زند، اما مانند طبل توخالی فقط صدای قشنگ و بلندی داشته و هیچ مایه ای از خود ندارد:
﴿وَإِذَا رَأَيۡتَهُمۡ تُعۡجِبُكَ أَجۡسَامُهُمۡۖ وَإِن يَقُولُواْ تَسۡمَعۡ لِقَوۡلِهِمۡۖ كَأَنَّهُمۡ خُشُبٞ مُّسَنَّدَةٞۖ يَحۡسَبُونَ كُلَّ صَيۡحَةٍ عَلَيۡهِمۡۚ هُمُ ٱلۡعَدُوُّ فَٱحۡذَرۡهُمۡۚ قَٰتَلَهُمُ ٱللَّهُۖ أَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ ٤﴾ [المنافقون: ٤]
«هنگامي كه ايشان را مي‌بيني، تیپ و قیافه آنها نظر تو را جلب می‌کند و به شگفتی مي‌آورد (و به خود مي‌گوئي: چه انسانهاي باوقار و برازنده‌اي !) و هنگامي كه به سخن در مي‌آيند(به علّت قشنگی كلامشان) به سخنانشان گوش فرا مي‌دهي. (با وجود اين جاذبه‌ی صورت و گيرائيِ گفتار) آنان انگار تخته‌هائي هستند كه (بر ديوار) تكيه داده شده باشند (بي‌جان و بي‌ايمان، هيكلهاي توخالي، درونهاي بي‌نور و صفا، نقشهائي بر در و ديوارها). هر فريادي را بر ضدّ خود مي‌پندارند و هر آوازي را به زيان خويش! آنان دشمنان واقعی هستند پس از ايشان برحذر باش. خداوند آنها را بكُشد! چگونه (از حق) رویگردان مي‌شوند (و منحرف مي‌گردند؟!)».
انواع نفاق
نفاق در عقیده:
نفاق در باورها و اعتقادات اسلامی انسان را از دایره اسلام خارج کرده و صاحب آن داخل در آتش جهنم می‌شود. همانطور که خداوند در کتاب خود می‌فرماید:
﴿بَشِّرِ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ بِأَنَّ لَهُمۡ عَذَابًا أَلِيمًا ١٣٨﴾ [النساء: ١٣٨]
«به منافقان مژده بده كه برای آنها عذاب دردناكي خواهد بود».
﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ فِي ٱلدَّرۡكِ ٱلۡأَسۡفَلِ مِنَ ٱلنَّارِ وَلَن تَجِدَ لَهُمۡ نَصِيرًا ١٤٥﴾ [النساء: ١٤٥]
«بيگمان منافقان در اعماق دوزخ و در پائين‌ترين مكان آن هستند و هرگز ياوري براي آنان نخواهي يافت (تا به فريادشان رسد و آنان را برهاند)».
﴿إِنَّ ٱللَّهَ جَامِعُ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡكَٰفِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا ١٤٠﴾ [النساء: ١٤٠]
«شك نيست كه خداوند منافقان و كافران را همگي در دوزخ گرد مي‌آورد؛ (پس از مخالطه و مجالسه با ايشان بپرهيزيد تا همراه آنان به آتش دوزخ گرفتار نشوید)».
نفاق در عمل:
تمام اعمالی که انسان در ظاهر انجام می‌دهد اما در درون با اخلاص قلبی همراه نیست و خودش هم این دوگانگی را می‌داند، از مصادیق نفاق در عمل به حساب می‌آیند. نفاق در عمل شامل دایره بسیار وسیعی از اعمال و کارهای روزمره یک منافق بوده و از گستردگی زیادی برخوردار می‌باشد.