بسم الله الرّحمن الرّحیم
إن الحمد للّه نحمده و نستعینه و نستغفره، و نعوذ باللّه من شرور أنفسنا و من سیئات أعمالنا، من یهده اللّه تعالی فلا مضل له، و من یضلل فلا هادی له، و أشهد أن لا إله إلا اللّه وحده لا شریك له و أشهد أن محمدا عبده و رسوله.
اهمیّت و ارزش علم شرعی یکی از مهمترین و قطعیترین اموری است که دلایل فراوانی از قرآن کریم و سنّت نبیّ گرامیمان –صلّی الله علیه و سلّم – مؤیّد آن است. خداوند بزرگ در کتاب مبارک خود می‌فرماید: « فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَيْهِمْ »؛ « بايد كه از هر قوم و قبيله‌ای ، عدّه‌ای بروند ( و در تحصيل علوم ديني تلاش كنند ) تا با تعليمات اسلامي آشنا گردند ، و هنگامی كه به سوی قوم و قبيله خود برگشتند ( به تعليم مردمان بپردازند و ارشادشان كنند و ) آنان را ( از مخالفت فرمان پروردگار ) بترسانند تا ( خويشتن را از عقاب و عذاب خدا برحذر دارند و از بطالت و ضلالت ) خودداری كنند». این آیه شریفه دلالت دارد بر اینکه خواندن علوم شرعی و تلاش برای کسب آن یکی از وظایف بزرگ مؤمنان است. در آیه‌ای دیگر پروردگار، علما و صاحبان دانش را همردیف خود و ملائکه قرار می‌دهد و می‌فرماید: « شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِكَةُ وَأُوْلُواْ الْعِلْمِ..»؛ « خداوند گواهی می‌دهد كه معبودی جز او نيست ، و اين كه او ( در كارهای آفريدگان خود ) دادگری می‌كند ، و فرشتگان و صاحبان دانش ( هر يك به گونه‌ای در اين باره) گواهی می‌دهند ». در آیه‌ای دیگر خداوند این امر را اثبات می‌کند که ترس و خوف کامل از ذات مبارک پروردگار تنها مختص علماست: « إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء».
در این زمینه، آیات فراوان دیگری نیز وجود دارد که اکنون مجال ذکر همه آنان نیست. سرچشمه دوّم دینمان نیز به همین‌شیوه در مورد مقام و اهمیّت علم شرعی، نکات مهمی را بیان داشته است. برای انسان خردمند و صاحب عقل سلیم همین کافی است که پیامبر صادق و بزرگوار – صلّی الله علیه و سلّم- می‌فرماید: « مَن یُرِدِ اللهُ بِهِ خیراً یُفَقّههُ في الّدین»؛ « هرکس خداوند بخواهد به وی خیر و نیکی برساند او را در دین فقیه و عالِم می‌گرداند». مفهوم مخالفه‌ی این حدیث شریف آنست که هرکس علم شرعی ندارد خداوند اراده و قصد بخشش این خیر بزرگ به او را نداشته است! بنابراین بیاندیش و پند بگیر! در جایی دیگر می‌فرماید: بهترین شما کسی است که قرآن را یاد می‌گیرد آنگاه آن را به دیگران نیز یاد می‌دهد. و باز می‌فرماید: «هرکس راهی را در پیش بگیرد که هدفش کسب علم و دانش باشد خداوند راهی به سوی بهشت را برای او فراهم و آسان می‌کند».
بنابراین ادلّه مبارک و صدها دلیل و مدرک دیگر، علم شرعی مبارک‌ترین و مقدّس‌ترین راهی است که انسان مسلمان باید باید رهسپار آن شود و هیچ‌گونه اهمال و کوتاهی در آن به خرج ندهد. امّا با تأسّف فراوان هنگامیکه ما وضعیت علمی و شرایط آموزش و دانش در مناطق کوردنشین به ویژه شرق کوردستان (کوردستان ایران) را در ترازوی این ادلّه قرار می‌دهیم مشاهده می‌کنیم که ضعف شدید و نقص وحشتناکی دامن ما را گرفته و علم شرعی همچون کودک یتیم و خانه‌به‌دوشی است که بسیار اندک، مورد توجّه قرار می‌گیرد و از آن استقبال می‌شود. به‌وجود آمدن چنین شرایطی در شرق کوردستان خود برخواسته از علت‌های متعدّد و مشخصی است:
- عدم وجود امکان مهاجرت طلاب علوم دینی به کشورهای دیگر به‌ویژه کشورهای عربی و اسلامی جهت کسب علوم شرعی و انتشار آن پس از بازگشت
- همسایگی با مناطق شیعه‌نشین و اقتدار و تسلط آنان بر مملکت
- حاکمیت چندصدساله فکر و منهج تصوف بر مناطق کوردنشین[1]، عدم وجود بصيرت و منهج روشن در فراروی طلّاب به دلیل فاصله فراوان از کشورهای کوشا در این زمینه[2] و فیلترشدن بسیاری از سایتهای اینترنتی و وبلاگها مانند یوتیوب مهمترین دلایل ایجاد چنین وضعیتی هستند.
مدیریت دانشگاه زادی با مدّ نظر قرار دادن این وضعیت و ارج نهادن اهمیّت ویژه‌ای که علم شرعی از آن برخوردار است و در فوق به آن اشاره کردیم به حول و قوّه پروردگار بر آن است که از طریق ایجاد کانالی ویژه و گذاشتن برنامه‌ای درسی و علمی تحت عنوان «سراج»"سالکان راه انقطاع جهل " یاری‌رسان طلّاب و دانشجویان علوم شرعی باشد. علاوه بر دلایلی که ذکر شد موارد دیگری نیز وجود دارد که مدیریت دانشگاه را جهت ایجاد چنین برنامه‌ای تشویق کرده است که در ذیل اهمّ این موارد ذکر می‌شود:
١- رشد و توسعه ارتباطات اینترنتی و فضای مجازی و سهولت دسترسی به سایتهای گوناگون و دانلود فیلم، عکس، صدا و متن کتب.
٢- علما همواره طلاب را تشویق کرده‌اند تا جایی که ممکن است دانش را نزد فقیهان و عالمان دین کسب کنند، اکنون که مجال حضور یافتن طلّاب ما نزد دانشمندان مشهور عصر وجود ندارد چرا آنان از حضور یافتن مجازی نزد آنان نیز محروم باشند و از آنان کسب علم نکنند؟!
٣- ماموستا کریکار حفظه‌الله به دلیل مشغولیت فراوان به کشمکش با بدخواهان و اعتقادات ضدّ اسلامی و سعی و تلاش در این زمینه تاکنون این فرصت و مجال را نیافته است تا به طور کامل دروس علمی در زمینه دانش شرعی به ویژه عقیده، حدیث، علوم الحدیث و ... ارائه کند. هرچند علی‌رغم این مشاغل فراوان ماموستا کریکار بزرگوار در این زمینه نیز تمامی سعی و تلاش خود را جهت بنای برنامه‌ها و پروژه‌ها منظّمی چون آمَد، ندا و طلبگی بذل کرده است که در ادامه به صورت مختصر هرکدام از آنها معرّفی خواهد شد.
مقصد اصلی برنامه «سراج»، خدمت به علوم شرعی و معرّفی دانشمندان صاحب سبک و اندیشه و تقدیم دروس و دوره‌های علمی آنان و کسب سود و منفعت از آن است. مقصد اساسی دیگر آنکه در آینده، متخصصان و عالِمانی در منطقه، آموزش علم شرعی و تربیت طلاب را بر عهده بگیرند که همزمان از اندیشه و فکر و عقیده‌ای پاک و سالم برخوردار هستند.
نکته قابل ذکر آنکه این برنامه هیچ تضاد و تعارضی با برنامه‌های "ندا"،"طلبگی" و "آمادگی آمَد" که در فوق به آنها اشاره شد ندارد؛ برنامه ندا، مختصّ جوانان پانزده تا هفده سال است. برنامه آمَد اسلامی برای افراد نخبه و روشنفکری، طراحی شده که در کنار بصیرت و اندیشه روشن، مقدّمات علوم شرعی را نیز به آنان یاد می‌دهد و امتحانات مختص به خود را دارد. برنامه طلبگی نیز مختص مجموعه افراد معیّنِ پیرو جنبش است که در جاهای مشخص مشغول به کسب علم شرعی هستند و در این زمینه، متخصّص می‌شوند. امّا می‌توان گفت این برنامه (سراج)، برنامه‌ای کمک درسی است که هیچ نوع پرسش و پاسخ و امتحانی در پی نخواهد داشت و همانطور که گفته شد مقصد اصلی آن یاری رساندن و نوعی راهنمایی و معرّفی است برای کسانی که خود در خدمت یک استاد یا به هر شیوه دیگر مشغول کسب علمی هستند امّا می‌خواهند دانش بیشتری را تحصیل نمایند و مطالب مفید دیگری از علما و دانشمندان، کسب کنند. لازم به ذکر است که این برنامه به نحوی طرّاحی شده است که برای دو گروه دیگر نیز قابل استفاده باشد:
اوّل- کسانیکه خود تا حدودی کسب دانش شرعی کرده‌اند امّا اکنون فرصت ندارند یا اینکه به هر دلیل دیگری نمی‌خواهند به صورت حضوری در حجره‌ها و مدارس علوم شرعی، حضور بیابند و بهتر می‌دانند که خود به صورت آزاد مشغول به علم‌آموزی باشند.
دوّم- افرادی که خود تحصیلاتشان را به پایان رسانده‌اند امّا اکنون می‌خواهند درس‌هایشان را مرور کنند یا در زمینه‌هایی که ضعف دارند خود را تقویت نمایند.
جهت سازگاری این برنامه با هر سه گروه مذکور، این برنامه در سه سطح متفاوت، طرّاحی شده است: مقدّماتی، متوسط و پیشرفته.
روش کار ما در این برنامه بدین نحو است که ابتدا در سطوح سه‌گانه، برای هر کدام از علوم، کتاب یا کتاب‌هایی معیّن را معرّفی می‌کنیم و مختصری درباره نویسنده، ارائه می‌دهیم. سپس در مورد شارح و برگزار کننده دوره و دروس علمی، توضیحاتی تقدیم می‌داریم؛ در ضمن تعداد جلسات و زمان هرکدام از جلسات نیز بیان می‌گردد. در مرحله پایانی توکّل بر خداوند دروس را تقدیم می‌کنیم.
سخن پایانی ما در این مقدّمه پاسخ این سؤال است که آیا این برنامه، مختص تعداد مشخصی از علوم است یا تمامی علوم را در بر می‌گیرد؟ در پاسخ می‌گوییم برنامه ما به نحوی، تدارک دیده شده است که همه یا معظم علوم را در بربگیرد و برای همه آنها، دوره ها و دروس ویژه و مناسب، ارائه گردد؛ این علوم عبارتند از: عقیده، منهج، فکر، سیاست، تفسیر، علوم قرآن، قرائات، حدیث، علوم‌الحدیث، تخریج حدیث، جرح و تعدیل، علوم عربی، فقه، اصول فقه، قواعد فقه، تاریخ فقه و ... .
در ذیل به عنوان فرمول و مدل این برنامه، نمونه و مثالی بیان می‌شود تا بصیرتی کلّی در مورد این برنامه داشته باشیم؛ توکّل بر خداوند بزرگ در ادامه نیز تمامی کتب و دوره‌ها به همین شیوه، تقدیم می‌شود:
١- سطح: مقدّماتی
٢- علم: علوم الحديث
3- کتاب: المنظومة البَیقونیة في علم الحدیث
کتابی است مختصر و منظوم در علوم الحدیث که تعداد ابیات آن 34 است.
4- نویسنده: عمر بن محمّد بن فتوح البیقوني الدمشقي الشّافعي
امام بیقونی از جمله علما و دانشمندان بزرگواری است که در مورد زندگیشان، معلومات چندانی وجود ندارد. حتّی در مورد نام ایشان نیز اختلاف وجود دارد که عمر است یا طه. تنها نقطه معلوم در مورد حیات او آن است که در سال 1080 ه.ق فوت کرده است.
5- شارح: ابن عثیمین
دانشمند و عالِم مشهور معاصر؛ در سال 1347 ه.ق به دنیا آمده و در سال 1421 ه.ق فوت کرده است.
6- ويژگیهای دوره:
تعداد جلسات: ٧ زمان هریک از جلسات: ١ ساعت و نیم نوع فایل دروس: صوتی
نوشتار شرح: این شرح به صورت مکتوب درآمده و در یک کتاب تک‌جلدی چاپ شده است؛ همچنین فایل پی‌دی‌اف آن نیز موجود است.
[1]- اگرچه بزرگترین و عالِمترین اساتید مناطق کوردنشین اهل تصوّف بوده‌اند و خدمات بسیار فراوانی به علوم شرعی، تقدیم داشته‌اند امّا روشن و آشکار است که با این وجود، برخی از علوم همچون عقیده، علوم الحدیث، اصول فقه و .. بسیار اندک مورد توجّه قرار داده شده و گاه اصلا اهمیّتی به آن داده نشده است.
[2]- اگر ما وضعیت کوردستان شرق ( که برابر است با غرب کشور ایران) را با جنوب و غرب ایران، مقایسه کنیم این موضوع به خوبی برایمان روشن خواهد شد، آنان کم و بیش با کشورهایی چون امارات، پاکستان و ... ارتباط دارند امّا متاسفانه منطقه ما از چنین مسأله‌ای، محروم است.