(لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ) دروشمی یه‌كتاپه‌رستییه
لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ واته: هیچ په‌رستراوێك نییه‌شایسته‌ی په‌رستن بێت بێجگه له خوا .. بێگومان ئه‌م ووشه پیرۆزه هه‌رسێ به‌شه‌كه‌ی یه‌كتاپه‌رستی ده‌گرێته‌وه بۆیه پێ ی ده‌ووترێت: ووشه‌ی یه‌كتاپه‌رستی (كلمة التوحید) و یه‌كه‌م پایه‌و گه‌وره‌ترین پایه‌ی ئیسلامه، خوای گه‌وره ده‌رباره‌ی به‌رزی و گه‌وره‌یی ئه‌م دروشمه ده‌فه‌رموێت: (شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلائِكَةُ وَأُوْلُواْ الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ) ال عمران/١٨ واته: خوا شاهیدی داوه كه هیچ په‌رستراوێك نییه خۆی نه‌بێت، هه‌روه‌ها فریشته‌كان و خاوه‌ن زانسته‌كان شاهیدییان داوه كه له هه‌موو فرمانێكیدا دادگه‌ریی ئه‌نجام ده‌دات، هیچ په‌رستراوێك نییه بێجگه له‌و خوایه‌ی شكۆمه‌ندو كاربه‌جێ یه .. پێغه‌مبه‌ریش صَلَی اللَهُ عَلَيْهِ وَسَلَمَ ده‌فه‌رموێت: (قَالَ مُوْسَى : يَا رَبِّ، عَلِّمْنِي شَيْئًا أَذْكُرُكَ وَأَدْعُوْكَ بِه. قَالَ : قُلْ يَا مُوْسَى: لَا إِلَهَ إِلَّا الله ُ. قَالَ: يَا رَبِّ كُلُّ عِبَادِكَ يَقُوْلُوْنَ هَذَا. قَالَ: يَا مُوْسَى، لَوْ أَنَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعَ وَعَامِرَهُنَّ غَيْرِي، وَالأَرْضِيْنَ السَّبْعَ فِي كِفَّةٍ، وَ لَا إِلَهَ إِلَّا الله ُفِي كِفَّةٍ، مَالَتْ بِهِنَّ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ)[1] واته: موسا سه‌لامی خوای لێ بێت فه‌رمووی: ئه‌ی په‌روه‌ردگار شتێكم فێر بكه یادت بكه‌م و بپاڕێمه‌وه پێی، فه‌رمووی: ئه‌ی موسا، بڵێ (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ)، فه‌رمووی: هه‌موو به‌نده‌كانت وا ده‌ڵێن، فه‌رمووی: ئه‌ی موسا، ئه‌گه‌ر حه‌وت ئاسمانه‌كان و ئه‌وه‌ی ئاوه‌دانی كردوونه‌وه بێجگه له من، و حه‌وت چینی زه‌وی له تای ته‌رازوویه‌كدا بن و (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ)ش له تایه‌كیدا بێت، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ كه پارسه‌نگیان ده‌داته‌وه.
یه‌كه‌م ده‌روازه‌یه‌ك كه مرۆڤ لێوه‌ی بێته ناو ئیسلامه‌وه، شایه‌تیدانه به ووتنی لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وه‌ك پێغه‌مبه‌ر صَلَی اللَهُ عَلَيْهِ وَسَلَمَ ده‌فه‌رموێت: (مَنْ قَالَ : لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَكَفَرَ بِمَا يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللهِ حُرِّمَ دَمُهُ وَمَالُهُ) مسلم[2] واته: هه‌ركه‌س بڵێ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ و بڕوای به په‌رستراوی تر نه‌بێت بێجگه له خوا، خوێن و ماڵی حه‌رام ده‌بێت. یه‌كه‌م دروشمێكیش كه پێغه‌مبه‌ر صَلَی اللَهُ عَلَيْهِ وَسَلَمَ خه‌ڵكی بۆ بانگ كردبێت لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ بووه، بۆیه بێ باوەڕانی قوڕه‌یش ده‌یان ووت: (أَجَعَلَ الآلِهَةَ إِلَهًا وَاحِدًا إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عُجَابٌ) ص/٥ واته: ئایا هه‌موو خواكانی كردووه به یه‌ك خوا، به‌ڕاستی شتێكی سه‌یره ! هه‌ر بۆیه كاتێك مه‌عازی كوڕی جه‌به‌لی نارد بۆ یه‌مه‌ن، پێی فه‌رموو: (إنَّكَ تَأتي قَومَاً مِنْ أهْلِ الكِتابِ،فَلْيَكُنْ أَوَّلَ مَا تَدْعُوهُمْ الَيهِ شَهَادَةُ أنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ) رواه البخارى و مسلم[3] واته: تۆ ده‌چیته ناو كۆمه‌ڵێك له خاوه‌ن په‌یامه‌كان، با یه‌كه‌م شتێك كه بانگیان ده‌كه‌یت بۆی شایه‌تی دانی لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ بێت .. ئنجا هه‌ركه‌سێك ووتی:لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ و مه‌رجه‌كانی ڕه‌چاو كرد ده‌چێته به‌هه‌شته‌وه، چونكه پێغه‌مبه‌ر صَلَی اللَهُ عَلَيْهِ وَسَلَمَ ده‌فه‌رموێت: (إنَّ اللهَ حَرَّمَ عَلَى النَّارِ مَنْ قَالَ : لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ،يَبْتَغِي بِذلِكَ وَجْهَ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ) رواه مسلم واته: خوا ئاگری دۆزه‌خی له كه‌سێك یاساغ كردووه بڵێ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ و مه‌به‌ستی پێی ڕه‌زامه‌ندی خوای گه‌وره بێت.
ئامادەکردنی: کاوان کوردی
پێداچوونەوەی: مامۆستا کرێکار
[1] نوسەری بەڕێز هەر ئەوەندەی نووسیوە كە ( رواه ابن حبان و الحاكم وصححه ) ئیبنوكەثيریش رەحمەتی خوای لێ بێت لە كتێبی (البدایة والنهایة١/١١٢ ) دەربارەی فەرموویەتی: ( إسناده صحیح ).
[2] لە سەحيحی موسليمدا ريوايەتێكی تر هەيە دەفەرموێ: (حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَيُؤْمِنُوا بِي وَبِمَا جِئْتُ بِهِ) لە ريوايەتێكی تريشدا كە لە سەحيحەيندا هەيە هاتووە : (عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَقُولُوا : لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، فَمَنْ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، عَصَمَ مِنِّي مَالَهُ وَنَفْسَهُ إِلَّا بِحَقِّهِ، وَحِسَابُهُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ) ئيبنو رەجەبی حەنبەلی: جامع العلوم والحكم ١/ ٢٢٧).
[3] فەرموودەكە لە سەحيحي بوخاری لە كتاب المغازيدايە ژمارە ( ٤٠٨٦ ) و لە سەحيحی موسليم ( ژمارە ١٩ ) و ئەمەش بە سەنەدێكی تری لەفتح الباری يەوە ،ژمارە ( ١٧٨٩ ): (قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِمُعَاذٍ حِينَ بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ إِنَّكَ تَأْتِي قَوْمًا أَهْلَ كِتَابٍ فَإِذَا جِئْتَهُمْ فَادْعُهُمْ إِلَى أَنْ يَشْهَدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوكَ بِذَلِكَ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ فَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ فَإِنْ هُمْ يَعْنِي أَطَاعُوكَ بِذَلِكَ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ فَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوكَ بِذَلِكَ فَاتَّقِ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ ).